Προσφυγιά και Φλώρινα

Του Χρήστου Γραμπόβα

Στις 22 Φεβρουαρίου η Κοζάνη υποδέχτηκε τους πρώτους της πρόσφυγες. Αν και δεν υπήρξε πρότερη ενημέρωση, η ενεργοποίηση του Δήμου Κοζάνης και των φορέων της πόλης ήταν άμεση. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες φιλοξενήθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, σε τέτοιο βαθμό που οι Κοζανίτες έγιναν παράδειγμα προς μίμηση ανά την Ελλάδα. Δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς άλλωστε, καθώς οι γείτονές μας ξέρουν από προσφυγιά και μετανάστευση.

Βέβαια, από προσφυγιά και μετανάστευση γνωρίζουμε και οι Φλωρινιώτες. Δεν υπάρχει σήμερα οικογένεια στη Φλώρινα που να μην έχει κάποια σχέση με τον ξεριζωμό από τις προγονικές εστίες, είτε λόγω άγριων πολεμικών συγκρούσεων ή λόγω άθλιων οικονομικών συνθηκών (ή και των δύο). Δεν χρειάζεται να ανατρέξει κανείς σε πολύ προηγούμενους αιώνες, παρά μόνο σε γεγονότα που έχουν βιώσει Φλωρινιώτες που βρίσκονται εν ζωή (ή που βρίσκονταν μέχρι πρόσφατα). Από τις αρχές του 20ου αιώνα, η όξυνση της φτώχειας στην περιοχή και οι κίνδυνοι από τις συγκρούσεις αντάρτικων ομάδων, οδήγησαν αρκετούς Φλωρινιώτες στη μετανάστευση στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Πρέπει να σημειωθεί πως στις περισσότερες περιπτώσεις οι Οθωμανικές αρχές δεν χορηγούσαν διαβατήρια στους αναχωρούντες (προκειμένου να αποφευχθεί η ερήμωση). [1] Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ένταση της παράνομης μετανάστευσης μέσα από δίκτυα επιτήδειων κερδοσκόπων.

Στη συνέχεια, ο πληθυσμός της Φλώρινας εμπλουτίστηκε με πρόσφυγες από το Μοναστήρι και τις γύρω περιοχές, πρώτα στο τέλος του 2ου Βαλκανικού Πολέμου το 1913 και στη συνέχεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου το 1918. Το 1921 έφτασαν στην περιοχή πρόσφυγες από τη Βόρεια Ήπειρο, ενώ από το 1923 έχουμε την άφιξη, μετά πολλών κόπων και βασάνων, των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Η οικονομική κατάσταση, ωστόσο, ήταν άθλια και τα αμέσως επόμενα χρόνια έφυγαν για Αυστραλία οι πρώτοι Φλωρινιώτες μετανάστες. Η Αυστραλία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς συνέχισαν και τα επόμενα χρόνια να προσελκύουν Φλωρινιώτες μετανάστες.

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή, ο Εμφύλιος Πόλεμος αφήνει ακόμα πιο βαθιές πληγές στην περιοχή μας. Ο πληθυσμός του Νομού υπόκειται μια μεγάλη μείωση της τάξης του 21%, σημαντικό μέρος της οποίας αποτελείται από Φλωρινιώτες πολιτικούς πρόσφυγες του πολέμου που πηγαίνουν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. [2] Παρά το τέλος των πολεμικών επιχειρήσεων οι οικτρές οικονομικές συνθήκες στην περιοχή συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα τη μετανάστευση πολλών Φλωρινιωτών στη Γερμανία κατά τη δεκαετία του ’60. Τις επόμενες δεκαετίες οι μεγάλες ροές μετανάστευσης στο εξωτερικό ανακόπηκαν, καθώς η εσωτερική μετανάστευση πήρε τη θέση της.

Κι έτσι φτάνουμε στο σήμερα όπου οι Φλωρινιώτες φαίνεται πως θα έρθουν ξανά σε επαφή με τους όρους της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, αλλά από μια άλλη σκοπιά. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών με το κλείσιμο των συνόρων των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης δημιουργεί το σοβαρό ενδεχόμενο η Φλώρινα να κληθεί να φιλοξενήσει πρόσφυγες, είτε επειδή αναγκαστικά αυτοί θα επιμεριστούν σε όλη τη χώρα, ή επειδή θα αρχίσουν να χρησιμοποιούν τα βουνά της περιοχής μας στην προσπάθεια να βρούνε διόδους προς το βορρά. Οι εικόνες με τα βάσανα των προσφύγων είναι αρκετές για να ευαισθητοποιηθεί οποιοσδήποτε φυσιολογικός άνθρωπος, πόσο μάλλον οι Φλωρινιώτες που, όπως είδαμε παραπάνω, έχουμε συγγενικές σχέσεις και πολλές ανάλογες οικογενειακές ιστορίες. Σε αυτές τις συνθήκες και ενώ οι εξελίξεις τρέχουν, είναι αναγκαίο οι τοπικές αρχές να προετοιμαστούν όσο καλύτερα γίνεται πριν εμφανιστούν οι άνθρωποι στην πόρτα μας (ήδη είχαμε σχετική σύσκεψη στην Αντιπεριφέρεια) και τότε, είναι σίγουρο, πως οι Φλωρινιώτες θα επιδείξουν περίσσεια αλληλεγγύη στους ξεριζωμένους. Άλλωστε, ήδη έχουμε την αξιέπαινη πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμμοχωρίου «Αναγέννηση» (με τη συμμετοχή πολλών άλλων συλλόγων) για συλλογή τροφίμων, φαρμάκων και ειδών πρώτης ανάγκης μέχρι τις 11 Μαρτίου. [3] Πολλές ανάλογες κινήσεις θα ακολουθήσουν.

Σε κάθε γενιά υπάρχουν στιγμές που διαχωρίζουν τους ανθρώπους από τους μισάνθρωπους. Υπάρχουν στιγμές που πρέπει να επιβεβαιώσουμε την ανθρώπινή μας υπόσταση, με έργα και πράξεις αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Η στιγμή αυτή έφτασε και για τη Φλώρινα.

-----------------------------

1. Το 1910 υπήρχαν ήδη 5.500 Φλωρινιώτες στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τη «Στατιστική... των εν Αμερική ευρισκομένων μεταναστών», που συνέταξαν τον Ιανουάριο του 1910 για τον Λάμπρο Κορομηλά οι αδελφοί Αντώνιος και Νικόλαος Ταχιάος της εταιρείας «Αδελφοί Γ. Ταχιάου» όπως παρουσιάζεται στο «Μετανάστευση από τη Μακεδονία» του Χρήστου Μαγδατζή, Ίδρυμα Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα:
http://www.imma.edu.gr/imma/history/18.html#sthash.EyH9P3bz.dpuf
2. Οι απογραφές του 1940 και του 1951 έδειξαν πως ενώ ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας παρέμεινε στάσιμος, ο πληθυσμός του Νομού Φλώρινας μειώθηκε από 87.931 σε 69.391 κατοίκους. Τα στοιχεία και η ανάλυση από το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας http://www.e-demography.gr/
3. Στο αρχικό κάλεσμα συμμετέχουν οι Σύλλογοι Αναγέννηση Αμμοχωρίου, Αμύντας Σκοπιάς, Αργοναύτες Κολχικής, Πρόοδος Αγίου Βαρθολομαίου, Πρόοδος Δροσοπηγής, ο Σύλλογος Εργαζομένων ΠΕ Φλώρινας, και οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων Δημοτικών Σχολείων Αρμενοχωρίου, Μελίτης και Σιταριάς.