Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου ουσιαστικά για να κάνει την κατάλληλη επιλογή σχολής ή επαγγέλματος;

της Μαρίας Μπιλιώνη,

Συμβούλου Εκπαίδευσης & Σταδιοδρομίας

Γύρω στα 15-16, ο μαθητής καλείται να πάρει μια πολύ σημαντική απόφαση για το μέλλον του, αυτή του σωστού επαγγέλματος, του επαγγέλματος που τον εκφράζει περισσότερο και τον γεμίζει ως άνθρωπο. Δύσκολη απόφαση που το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ορίζει ότι πρέπει να ληφθεί από τον κάθε μαθητή στην ιδιάζουσα περίοδο της εφηβείας. Σαν να μην έφταναν στον κάθε έφηβο οι καταστάσεις ψυχολογικής και βιολογικής αναστάτωσης που βιώνει ούτε τα ζητήματα που του προκύπτουν από την ανάδυση της σεξουαλικότητας του, τη δόμηση της ταυτότητάς του, την ένταξη στις συντροφιές των συνομηλίκων του, πρέπει τώρα να εντάξει στον προβληματισμό του και το σχεδιασμό του μέλλοντός του, τη διαδρομή που θα ακολουθήσει για να ενταχθεί σταδιακά στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία των ενηλίκων.

Δίπλα σε όλους αυτούς τους μαθητές στέκουν με περισσή φροντίδα οι γονείς, οι οποίοι συχνά αγωνιούν περισσότερο από τους ίδιους τους μαθητές για την επιλογή σχολής και επαγγέλματος: «Θα περάσει σε κάποια σχολή; Θα είναι καλό το τμήμα; Θα βρει εύκολα δουλειά μετά; Τι προοπτικές για περεταίρω σπουδές εξασφαλίζει το κάθε πτυχίο;» Είναι κάποια από τα ερωτήματα που ταλαιπωρούν τους γονείς, κυρίως την Ελληνίδα μάνα. Και όλο αυτό το δύσκολο πλαίσιο γίνεται δυσκολότερο, ιδιαίτερα λόγω της σημερινής οικονομικής κατάστασης και προστίθενται κι άλλα ερωτήματα «Θα μπορέσω να ανταποκριθώ στις οικονομικές απαιτήσεις των σπουδών του παιδιού μου;», «Με ποιον τρόπο θα μπορέσω να βοηθήσω το παιδί μου στην επαγγελματική του αποκατάσταση;»

Η απάντηση στα περισσότερα από τα προαναφερθέντα ερωτήματα έρχεται μέσα από τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Πρόκειται για την υποστηρικτική συμβουλευτική εκείνη διαδικασία που βοηθά το παιδί αρχικά να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του, ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει την κατάλληλη για εκείνο σπουδαστική και μετέπειτα, επαγγελματική κατεύθυνση. Αποτελείται από τρία βασικά στάδια: α) την πληροφόρηση, β) τη διάγνωση μέσω ψυχομετρικών εργαλείων (τεστ) και γ) τη συμβουλευτική διαδικασία.

Για να βοηθηθούν οι γονείς στο χειρισμό του ζητήματος δύο βασικές παράμετροι πρέπει να αναδειχτούν. Η μία αναφέρεται στο ίδιο τον μαθητή και το βαθμό της αυτογνωσίας του και η άλλη σχετίζεται με το ρόλο του γονέα σε αυτήν την ιδιαίτερη περίοδο της ζωής του μαθητή λυκείου.

Πολλά είναι τα παιδιά που έχουν άγνοια ή δεν είναι σίγουρα για τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους και επιπρόσθετα δεν γνωρίζουν τι επιλογές έχουν. Μέσα από τον επαγγελματικό προσανατολισμό (στάδιο της πληροφόρησης) ο μαθητής γνωρίζει τι κάνει κάθε τμήμα, τι επαγγελματικές προοπτικές προσφέρει, αν έχει κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα και πώς συνδέεται με την αγορά εργασίας. Επίσης, (στο δεύτερο στάδιο του επαγγελματικού προσανατολισμού) ο μαθητής διερευνά τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα με τη βοήθεια ψυχομετρικών τεστς. Αλήθεια είναι ότι κυκλοφορούν πολλών ειδών τεστς, κάποια από τα οποία είναι αξιόπιστα, κάποια όχι. Το σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις είναι τα τεστς να στηρίζονται σε επιστημονική θεωρία και φυσικά να είναι σταθμισμένα στον ελληνικό πληθυσμό. Μόνο έτσι τα αποτελέσματα είναι έγκυρα και απεικονίζουν τα πραγματικά χαρακτηριστικά του μαθητή. Επίσης, θα πρέπει να τονίσουμε πως τα ψυχομετρικά τεστ δεν αποτελούν τη μαγική λύση, είναι εργαλεία για τη συμβουλευτική και ο σκοπός τους είναι να αποκτούμε μια πλήρη και αξιόπιστη εικόνα για το παιδί. Από κει και πέρα η ερμηνεία των τεστς από εξιδεικευμένους συμβούλους και η συζήτηση με το παιδί παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο για τη διαδικασία. Βασική επιδίωξη της όλης διαδικασίας είναι να μπορεί ο μαθητής να λάβει περισσότερο συνειδητές αποφάσεις σχετικά με το επαγγελματικό του μέλλον. «Ο κατάλληλος άνθρωπος στις κατάλληλες σπουδές».

Πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο ο γονέας να θέλει πολύ να βοηθήσει το παιδί του να επιλέξει την καλύτερη διαδρομή για την επαγγελματική του πορεία, ωστόσο δεν ξέρει πώς. Από τη μια η συναισθηματική τους εμπλοκή και από την άλλη το έντονο άγχος τους για τις σωστές επιλογές των παιδιών τους για ένα «ασφαλές» μέλλον, καταλήγουν συχνά σε έντονες διαμάχες μέσα στην οικογένεια. Σε ένα τέτοιο κλίμα έντασης είναι πράγματι πολύ δύσκολο ο έφηβος να παραμείνει ήρεμος και νηφάλιος με αποτέλεσμα, κάποιες φορές, να αποφασίζει βεβιασμένα και λανθασμένα. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι ο ρόλος του γονιού πρέπει να είναι καθαρά υποστηρικτικός και να προσπαθεί να δώσει στο παιδί του τα μέσα και όσο το δυνατό περισσότερη πληροφορία για να μπορέσει μόνο του να ανακαλύψει την προσωπικότητά του, τα ταλέντα του και τα ενδιαφέροντά του που τελικά θα το οδηγήσουν στην κατάλληλη γι’ αυτό επιλογή σπουδών. Με άλλα λόγια, κάθε μαθητής ξεχωριστά θα πρέπει να θέσει τον ατομικό του στόχο και να σχεδιάσει το μέλλον του. Το δικό του… όχι των γονιών του.

Η επιλογή σπουδών και επαγγέλματος είναι μία δύσκολη απόφαση που θα πρέπει να παίρνει ο ίδιος ο μαθητής. Οι γονείς οφείλουν να δημιουργήσουν -προς όφελος του παιδιού τους- το υποστηρικτικό εκείνο περιβάλλον που θα συνδράμει σε αυτήν την απόφαση, ώστε να διαμορφώσει το παιδί μας μια επιλογή που θα συνδυάζει ενδιαφέροντα, γνώση και προοπτική.