Δευτέρα 23 Μαΐου 2016

Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Η ομιλία της εκπαιδευτικού, Κικής Αμαραντίδου, κατά τη χθεσινή ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Επίσημοι προσκεκλημένοι, Κυρίες και κύριοι,
Για μία ακόμη χρονιά συγκεντρωθήκαμε γύρω από το μνημείο αυτό για να τιμήσουμε τη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου κατά τα έτη 1916-23.
Είμαστε οι απόγονοι των ανθρώπων που έναν αιώνα πριν υπέστησαν απερίγραπτα βασανιστήρια και εξευτελισμούς στον Πόντο, τέτοια που δύσκολα ανθρώπινος νους μπορεί να συλλάβει. Όλοι γνωρίζουμε ότι απαγχονισμοί, πυρπολήσεις, βιασμοί, αρπαγές περιουσιών, λεηλασίες, εξορίες, καταναγκαστικά τάγματα εργασίας, βασανισμοί, λιμοκτονία, ομαδικές σφαγές στοίχισαν τη ζωή περίπου 353.000 αθώων ανθρώπων. Ο Τοπάλ Οσμάν, ακολουθώντας τη γενοκτονική συμβουλή τού Μουσταφά Κεμάλ, κράτησε τον λόγο του: «θα προσφέρω», είχε υποσχεθεί, «τέτοιο ‘θυμίαμα’ στους Ρωμιούς του Πόντου, που θα πνιγούν σαν τις σφήκες στις σπηλιές». Και το έκανε, αξιοποιώντας τόσο τους άτακτους αιμοσταγείς Τσέτες του όσο και τους φανατισμένους Κεμαλικούς. Γνωστά ανυπότακτα εγκληματικά στοιχεία οργίαζαν νυχθημερόν στα ελληνικά χωριά, τρομοκρατώντας, πυρπολώντας, σφάζοντας, λεηλατώντας, ατιμάζοντας.
Συνυπεύθυνος στον ξεσηκωμό του οθωμανικού λαού εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών ήταν ο οθωμανικός Τύπος. Και, βέβαια, κύριοι υποκινητές της Γενοκτονίας των Ελλήνων και των άλλων χριστιανικών λαών της περιοχής ήταν οι Γερμανοί. Στο πλαίσιο της εξασφάλισης του αναγκαίου ‘ζωτικού χώρου’, αποκλεισμένη από τη Μεσόγειο όπου κυριαρχούσαν Άγγλοι, Γάλλοι και Ιταλοί, αλλά και επίσης χωρίς πρόσβαση στις περιοχές των ενεργειακών πόρων και τον δρόμο του μεταξιού, η Γερμανία χάραξε τη στρατηγική της: την πρόσβαση θα της εξασφάλιζε η κυριαρχία της στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, όπου όμως την οικονομική ισχύ είχαν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι. Αυτοί, αλλά και όλοι οι χριστιανικοί πληθυσμοί έπρεπε να εξαφανιστούν. Ο Γερμανός Λήμαν φον Σάντερς ορίστηκε στρατιωτικός σύμβουλος και ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του οθωμανικού στρατού. Αυτός συμβούλευε τους Οθωμανούς να απαλλαγούν από κάθε ξένο, τονίζοντάς τους ότι όσο υπάρχουν ξένοι στη χώρα τους, αυτοί δεν θα σήκωναν ποτέ κεφάλι.
Ατέλειωτος είναι ο κατάλογος των συγκλονιστικών μαρτυριών, που μας αφήνουν άφωνους από τη σκληρότητα και τη βαναυσότητα των περιγραφών. Απέραντο το μαρτυρολόγιο του Πόντου. Αμέτρητα τα αδιάσειστα ντοκουμέντα, ελληνικά και ξένα -κυρίως ξένα- που αποδεικνύουν περίτρανα το μέγεθος και την τραγικότητα του εγκλήματος. Ο Ελληνισμός του Πόντου, όπως και οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι, είχε την ατυχία να δοκιμάσει όλες τις κατηγορίες που αναφέρονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών ως ‘πράξεις γενοκτονίας’. Έτσι σφραγίστηκε η εξόντωση του Ποντιακού Ελληνισμού, η βίαιη εξαφάνισή του από τις ιστορικές του κοιτίδες και ο αιματηρός τερματισμός της τρισχιλιόχρονης παρουσίας του στην περιοχή του Ευξείνου.
Οι τουρκικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα όχι μόνο αρνούνται το γεγονός, αλλά προσπαθούν να κρύψουν την αλήθεια από τον ίδιο τον τουρκικό λαό, διαστρεβλώνοντάς την, καταργώντας την ελευθερία της γνώμης και ωθώντας τη νεολαία –με εμβόλιμα προπαγανδιστικά μαθήματα- στην άρνηση της Γενοκτονίας. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, πληθαίνουν οι φωνές τούρκων ιστορικών, δημοσιογράφων, διανοούμενων, οι οποίοι με τον λόγο τους επιχειρούν να αποκαταστήσουν την αλήθεια. Το 1999 συντάκτες των εφημερίδων Atilim και Kaldiraç αφιερώνουν μακροσκελή άρθρα στην αφομοιωτική πολιτική που εφάρμοσε ο Κεμάλ, στηριγμένη στις μεγάλες γενοκτονίες των χριστιανικών πληθυσμών. Ο αρθρογράφος και συγγραφέας Τσένκις Ακτάρ στην εφημερίδα Taraf παραδέχεται ότι το χώμα της Ανατολίας που πατούν οι σημερινοί κάτοικοί του είναι ποτισμένο με το αίμα των χριστιανών που εξολοθρεύτηκαν στις αρχές του εικοστού αιώνα και κρύβει το μαρτύριο εκείνης της εποχής, η οποία έχει γραφτεί με μελανά χρώματα στην ιστορία του τόπου. Ο Αλί Σαΐτ Τσετίνογλου μιλά ανοιχτά για «πρακτική σφετερισμού τεράστιου πλούτου, που αποτελεί το θεμέλιο της κοινωνικής και οικονομικής υπόστασης ενός σημαντικού μέρους των πλουσίων της Τουρκίας. Η τάξη που εξουσίαζε την Τουρκία για πολλές δεκαετίες ήταν αυτή που ανήλθε στην εξουσία δια μέσου σφαγών και λαφυραγωγίας. Η σημερινή εξουσία, που είναι οι προύχοντες της Ανατολίας που πλούτισαν από τη Γενοκτονία, μέχρι την εποχή του Οζάλ έκρυβε στο προσκέφαλο τα προϊόντα αυτής της μεταφοράς πλούτου. Η αλυσίδα συνεχίζει χωρίς να σπάσουν οι κρίκοι της και αυτό καθιστά πολύ δύσκολη της αναγνώριση της Γενοκτονίας.» (εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς», 20/5/2011). Ανάλογες τοποθετήσεις έχουν και η κουρδικής καταγωγής κοινωνική ανθρωπολόγος Περβίν Ερμπίλ, ο τούρκος ιστορικός Μεχμέτ Πολάτελ, ο ακαδημαϊκός Χαλίλ Μπερκτάι, οι ερευνητές Ντογκάν Ακανλί και Αττίλα Τουιγκάν. Το 2002 ο πολιτικός εξόριστος αγωνιστής της τουρκικής αριστεράς Αλί Ερτέμ καταγγέλλει από τη Γερμανία: «Η Τουρκία προσπαθεί να απαγορεύσει στους απόγονους των θυμάτων να θυμούνται, να απαιτούν το δίκαιο και τη δικαιοσύνη. Τέτοια εγχειρήματα τα αντιλαμβανόμαστε όχι μόνο ως προσβολή των παθόντων λαών, αλλά και ως βαριά προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.». Πάντως, ο πρώτος τούρκος ακαδημαϊκός που χρησιμοποίησε τη λέξη ‘γενοκτονία’ τεκμηριώνοντάς την μέσα από οθωμανικά αρχεία, πρακτικά κοινοβουλίων, επιστολές και μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, είναι ο Τανέρ Ακτσάμ. Αξίζει, τέλος, να αναφέρουμε τον τούρκο διανοούμενο Ντογκάν Οκουντέν, ο οποίος τονίζει σε άρθρο του: «Ελλάδα και Τουρκία είναι καταδικασμένες να συνυπάρξουν και να ζήσουν μαζί. Αυτό θα γίνει μόνο όταν η Τουρκία απελευθερωθεί από τον στρατιωτικό ζυγό». Και συνεχίζει οργισμένος: «Γιατί τα κράτη και η Ε.Ε. ανέχονται την Τουρκία; Η Τουρκία δεν έχει δείξει καμιά διάθεση να αναγνωρίσει τα δικαιώματα των μειονοτήτων».
Κυρίες και κύριοι, το ότι σήμερα βρισκόμαστε εδώ για να τιμήσουμε τη Μαύρη Επέτειο προφανώς δεν οφείλεται στη φροντίδα και την έγνοια της ελληνικής πολιτείας για τη διατήρηση της μνήμης αυτής. Παρά την αναγνώριση της Γενοκτονίας από το Ελληνικό Κοινοβούλιο το 1994 και την ποινικοποίηση της άρνησής της πριν δυο χρόνια, η συντριπτική πλειοψηφία της πολιτικής και της πνευματικής ηγεσίας της χώρας μας όχι μόνο δεν εργάζεται για την ανάδειξη του ζητήματος της Γενοκτονίας εκτός συνόρων, αλλά με την εφεκτική και απρόθυμη στάση της υπονομεύει και απονευρώνει το ζήτημα. Η Ελληνική Βουλή δεν εκπληρώνει τη δέσμευση έκδοσης σε έξι γλώσσες του τόμου με τα ντοκουμέντα της Γενοκτονίας, του Καθηγητή Ιστορίας Κωνσταντίνου Φωτιάδη. Ο Υπουργός Παιδείας, εντελώς ασυνεπής θεσμικά, αρνείται δημοσίως τη Γενοκτονία, επιχειρώντας με δικολαβισμούς και στρεψοδικίες να υποβαθμίσει τη νομική σημασία του. Από τη διδακτέα ύλη της Ιστορίας της Γ’ Λυκείου αφαιρείται το μοναδικό κεφάλαιο που αναφέρεται στον Ελληνισμό του Πόντου και τα γεγονότα της Γενοκτονίας. Ας μην αναφερθούμε και σε άλλες αστοχίες, αβελτηρία και ολιγωρία, που στοίχισαν και στοιχίζουν ακριβά…
Εμείς επιμένουμε. Δικαίωμα και υποχρέωσή μας παραμένει:
1ον. Να γίνει περισσότερο γνωστή στους νέους η Οδύσσεια του Ποντιακού Ελληνισμού, το πώς οι Πόντιοι κράτησαν άσβεστο το πανάρχαιο λυχνάρι του ελληνισμού, θησαυρίζοντάς το με το λάδι των Ποντιακών Αγώνων, το πώς διατήρησαν τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, το πώς οι Πόντιοι είχαμε και έχουμε στο αίμα μας την αυτοθυσία. Μαθήματα απαραίτητα, ιδιαίτερα σήμερα που η Ιστορία ξαναγράφεται με σβηστήρι, η σφαγή βαφτίζεται ‘συνωστισμός’, η φιλοπατρία ‘ρατσισμός’ και γενικότερα οι λέξεις επιστρατεύονται για να παίξουν πολιτικά παιχνίδια.
2ον. Να απαιτήσουμε σθεναρά να αναγνωρίσει η Τουρκία το διαπραχθέν έγκλημα σε βάρος των Ελλήνων του Πόντου και της Ανατολίας, όπως επίσης και των άλλων χριστιανικών πληθυσμών (Αρμενίων και Ασσυρίων). Μόνον έτσι θα απαλλαγεί από τις ενοχές και τα υπόρρητα συμπλέγματα που την κατατρύχουν και την αναγκάζουν να δαπανά εκατομμύρια δολάρια για να ‘απαλλαγεί’ από τα εγκλήματα γενοκτονίας που διέπραξαν οι πρόγονοί τους.
3ον. Να συνεχίσουμε τον αγώνα για τη Διεθνοποίηση και Διεθνή Αναγνώριση και Καταδίκη της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Το Ελληνικό Κοινοβούλιο οφείλει να συγκροτήσει διακοινοβουλευτική επιτροπή και σε συνεργασία με πανεπιστημιακά Ιδρύματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των λαών και των εθνών, προσφυγικά Σωματεία και τους άλλους λαούς της Μικράς Ασίας που υπέστησαν ανάλογες γενοκτονίες, να προωθήσουν σε όλο τον κόσμο το ζήτημα της αναγνώρισης των πολλαπλών γενοκτονιών. Μετράμε ήδη διεθνώς αρκετές νίκες: Εκτός από την Ελληνική Βουλή, που αναγνώρισε τη Γενοκτονία το 1994 (έστω και με καθυστέρηση 70 και πλέον ετών), την αναγνώρισαν επίσης η Κυπριακή Βουλή (1994), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2006), η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών (2007), η Βουλή της Νότιας Αυστραλίας (2009), το Σουηδικό Κοινοβούλιο (2010), Η Γερουσία της Πολιτείας της Νέας Νότιας Ουαλίας (2013), η Αρμενία (2015), η Ολλανδία (2015), το Τορόντο Καναδά (Μάιο 2016) και 10 Πολιτείες ΗΠΑ (New York και New Jersey: 2002, Pennsylvania: 2003, Norwalk: 2004, Cleveland και Florida: 2005, Chicago: 2006, Indiana: 2014, South Dakota: 2015 και West Virginia: 2016). Κάτι κινείται. Έναν μήνα πριν πραγματοποιήθηκε συνέδριο στην Άγκυρα με θέμα «Ο νομός Τραπεζούντας και το Ποντιακό Ζήτημα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά», όπου έλληνες και τούρκοι διανοούμενοι και ερευνητές έθεσαν επί τάπητος και μίλησαν ανοιχτά για το ζήτημα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Κάτι κινείται. Ιδρύεται η πρώτη έδρα Ποντιακών Σπουδών σε ελληνικό πανεπιστήμιο, μετά την προχθεσινή υπογραφή Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ του φλωρινιώτη Πρύτανη του ΑΠΘ, Καθηγητή Περικλή Μήτκα, και του Ιβάν Σαββίδη. Κάτι κινείται. Από το διαδίκτυο πληροφορούμαστε ότι το γερμανικό κοινοβούλιο πρόκειται να εγκρίνει ψήφισμα αναγνώρισης των γενοκτονιών των λαών της Μικράς Ασίας και της Μεσοποταμίας, οι οποίες είχαν ως εκτελεστές τους Νεότουρκους και την πλέον συστηματοποιημένη μετεξέλιξή τους, τους κεμαλικούς. Από την πλευρά του ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ δηλώνει στην Bild ότι η Γερμανία φέρει ιδιαίτερη ιστορική ευθύνη ως άλλοτε σύμμαχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. «Και αυτό ισχύει ανεξάρτητα από την επίκαιρη συζήτηση για την προσφυγική κρίση. Είμαι αντίθετος σε μία δουλική στάση προς τον Ερντογάν», αναφέρει ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας. Παράλληλα, ο Φόλκερ Κάουντερ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών στο Βερολίνο, υποστηρίζει ότι το επικείμενο ψήφισμα της γερμανικής Βουλής μπορεί να συμβάλει στη «συμφιλίωση», ώστε «Τούρκοι και Αρμένιοι να ξεπεράσουν αυτά που τους χωρίζουν». Όντως, κάτι κινείται. Έχουμε, όμως, ακόμα δρόμο μακρύ…
4ον. Να συσπειρωθούμε και να συστρατευτούμε όλοι μας για την επίτευξη των παραπάνω στόχων. Αποτελεί conditio sine qua non η ενότητα στον ποντιακό χώρο. Οι Πόντιοι νεολαίοι του Απόδημου Ελληνισμού μάς δείχνουν τον δρόμο.

«Τι τα θέλετε και τα γυρεύετε έναν αιώνα μετά… Αυτά ανήκουν στο παρελθόν.», θα μας πουν κάποιοι. Δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να τα ξεχάσουμε και να τα αφήσουμε πίσω μας. Στο όνομα κανενός προοδευτισμού, καμιάς λυκοφιλίας, καμιάς πολιτικής σκοπιμότητας. «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον», έγραψε ο νομπελίστας ποιητής μας, Γιώργος Σεφέρης. Δεν μπορούμε και δε θέλουμε να τα ξεχάσουμε. Καμία λήθη και καμία αποσιώπηση.
Γιατί;
• Γιατί η ηθική δικαίωση αποτελεί ιστορικό καθήκον μας, χρέος απέναντι στις ψυχές των άταφων νεκρών μας• συνιστά ευλαβικό κερί στα θύματα αυτής της επαίσχυντης πράξης.
• Γιατί αποτελεί ευθύνη, και μάλιστα ευθύνη πανανθρώπινη, καθώς πρόκειται για έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, το οποίο δεν παραγράφεται και αποτελεί ζήτημα Διεθνούς Δικαίου. Υπ’ αυτήν την έννοια, δεν (πρέπει να) απασχολεί μόνο εμάς τους Έλληνες ποντιακής καταγωγής και δεν τίθεται υπό πρίσμα εθνικιστικό.
• Γιατί η συγκάλυψη των γεγονότων μπορεί προσωρινά να διευκολύνει το παρόν αναφορικά με τις σχέσεις μας με την Τουρκία, ωστόσο θεμελιώνει ένα αβέβαιο και επικίνδυνο μέλλον. Μόνο με την αναγνώριση της Γενοκτονίας και τη συγγνώμη της Τουρκίας θα μπορέσουν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για ειλικρινή προσέγγιση και αληθινή συνεργασία με τη γείτονα χώρα.
• Γιατί, τέλος, αποτελεί παντοτινό μάθημα απόρριψης της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και της τυφλής βίας. Γιατί, δυστυχώς, έναν αιώνα μετά τα φρικτά γεγονότα που οδήγησαν στην εξαθλίωση και τον αφανισμό τους Έλληνες του Πόντου, η ανθρωπότητα γίνεται θεατής όμοιων γεγονότων. Όσο οι κοινωνίες δεν αναλαμβάνουν απευθείας γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο για τα ζητήματα αυτά, τόσο θα αυξάνονται οι πιθανότητες να επαναληφθούν παρόμοιες θηριωδίες στο μέλλον, οπουδήποτε στον κόσμο.
Κλείνουμε τη σύντομη αυτή ομιλία δια στόματος Δημήτρη Ψαθά: «Να ρίξουμε τον πέπλο της λήθης στο παρελθόν, αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε. Να ξέρουν και οι ίδιοι οι Τούρκοι το τι φτιάξαν οι πατεράδες τους, για ν’ αποφύγουν όσα στιγμάτισαν εκείνους, εφ’ όσον θέλουν να πάρουν τη θέση που φιλοδοξούν ανάμεσα στα πολιτισμένα έθνη. Μόνο έτσι, ξέροντας εμείς τους Τούρκους και ξέροντας εκείνοι εμάς και το στιγματισμένο παρελθόν τους, μπορεί κάποτε να χαράξουμε μια ελληνοτουρκική φιλία πάνω σε στέρεες βάσεις.».
Σας ευχαριστώ πολύ!

Φλώρινα, 22/5/2016
Κυριακή Αμαραντίδου
Δασκάλα

1 σχόλιο:

  1. Αυτο το κοριτσι οτι και να κανει λαμπει.Ισως επειδη το κανει με ολη της την ψυχη.Μπραβο Κικη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.