Ομιλία του δημάρχου Φλώρινας Γ. Βοσκόπουλου για τη διαφάνεια στην τοπική αυτοδιοίκηση

Στη συζήτηση με θέμα «Διαφάνεια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση» συμμετείχε ο Δήμαρχος Φλώρινας κ. Γιάννης Βοσκόπουλος, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2013. Στη συζήτηση, που πραγματοποιήθηκε στο κτίριο της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, ο κ. Δήμαρχος κατά την εισήγησή του είπε:

«Ο προσδιορισμός εννοιών, όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, για μια ανθρώπινη κοινωνία, είναι προϋπόθεση για τη λειτουργική παρέμβαση των θεσμών, για να αλλάξουμε τις σχέσεις κράτους και πολιτών, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να γίνει κατανοητή η πραγματικότητα που επικρατεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία. Οι μέχρι τώρα παρεμβάσεις δυστυχώς δεν άλλαξαν και πολλά πράγματα.
Οι θεσμοί δεν πρέπει να ταυτίζονται με μια απλή νομική έκφραση. Επειδή από την ίδια τους τη φύση διατρέχουν ολόκληρο το κοινωνικό οικοδόμημα και έχουν επιπτώσεις και στην παραγωγική διαδικασία και στις κοινωνικές σχέσεις.
Το παραμυθάκι της μεταπολίτευσης - στο μακρύ της κύκλο που δεν λέει να ολοκληρωθεί- γύρω από την πονεμένη υπόθεση της δημοκρατικής νομιμοποίησης για το ποιος εκπροσωπεί το «δημόσιο συμφέρον» και εν ευρεία εννοία, το «γενικό καλό» ας τελειώνει.
Οι όποιες «δυναμικές μειοψηφίες» και οι πάσης φύσεως κομματικές εμπροσθοφυλακές στη τρέχουσα περίοδο αναδιάρθρωσης του πολιτικού και κοινωνικού σκηνικού στη χώρα μας, οι θύλακες του φαύλου παρελθόντος, υπερασπίζονται πρώτα απ΄όλα τα αυτονομημένα και ιδιαίτερα συμφέροντα κλειστών ομάδων νομής και συνδιαχείρισης της εξουσίας και του δημόσιου χρήματος.
Το βασικό ερώτημα για το πώς αντιμετωπίζονται δεν μπορεί παρά να έχει μια και μόνη απάντηση, την στέρεη πολιτικοποίηση της αντιπαράθεσης στο έδαφος της σημερινής οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας, χωρίς προαπαιτούμενα και δεύτερες σκέψεις.
Η διαφάνεια δεν είναι λέξη κενή ή αρκείται μόνο στη διαύγεια, η οποία δεν λέω είναι ένα βήμα, δεν αντιμετωπίζει όμως το πρόβλημα στην ολότητα του.
Χρειαζόμαστε την κινητοποίηση και ενεργοποίηση όλων εκείνων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων με καθαρή ατζέντα πραγματικών μεταρρυθμίσεων.
Δεν μπορεί και δεν πρέπει συνάδελφοι και συναδέλφισες στην Αυτοδιοίκηση, να γινόμαστε θλιβεροί απολογητές και παρατηρητές των επιπτώσεων της λειτουργίας ενός πολιτικού και οικονομικού συστήματος που απορυθμίζει το κοινωνικό κράτος. Γιατί όταν πλήττονται οι δομές κοινωνικής προστασίας ενός πολιτικού συστήματος, αμφισβητείται η ίδια η ποιότητα της δημοκρατίας.
Όταν παύει να υφίσταται ο κρατικός παρεμβατισμός που δημιουργεί αναχώματα στην οικονομική εξαθλίωση ευρύτερων κοινωνικών ομάδων, τότε ασφαλώς δημιουργούνται συνθήκες πολιτικού θερμοκηπίου, για την ανάπτυξη λαϊκιστικών και ακραία συντηρητικών δυνάμεων που συνιστούν κίνδυνο για τις λαϊκές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Όταν ο πολίτης δεν έχει ένα κοινό όραμα να μοιραστεί για ένα καλύτερο μέλλον για τον ίδιο και τα παιδιά του, μοιραία, θα αναζητήσει άλλα σχήματα ακραίας απόρριψης του συστήματος και την ανάγκη να τον εκφράσουν.
Όταν, το πολιτικό προσωπικό στις περιπτώσεις που δεν είναι βαθύτατα διεφθαρμένο από την πρότερη διαχείριση της εξουσίας, αναδεικνύεται σε απολογητή του συστήματος χωρίς να μπορεί να περιγράψει με θάρρος ένα άλλο πολιτικό μοντέλο αναφοράς εξόδου από την κρίση, θα απαξιώνεται όλο και περισσότερο στα μάτια των πολιτών.
Η λύση βρίσκεται, στ΄ αλήθεια, στη διατύπωση μιας διαφορετικής, εναλλακτικής πρότασης εξουσίας. Μιας πρότασης που θα συμπορεύεται με τα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών και θα δίνει απαντήσεις σ’ αυτά, χωρίς να φοβάται και να αμφισβητεί τους όρους της Δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα.
Γι’ αυτό και οι αλλαγές πρέπει να περιέχουν το στοιχείο των δομικών διαρθρωτικών αλλαγών μέσα σ’ ένα κοινωνικό σύστημα. Να εκφράζουν τους νέους συσχετισμούς, τις νέες δυνατότητες, τους νέους όρους για την πορεία της κοινωνίας και του λαού, για ισονομία και ισοπολιτεία, για νέες σχέσεις παραγωγής και νέες μορφές οργάνωσης της ζωής μας, αξιοποιώντας μέσα και κυρίως τη διαχείριση του χρήματος. . Δεν τρέφουμε αυταπάτες. Ζούμε σε μια κοινωνία που περνάει κρίση, και οι αλλαγές στην Αυτοδιοίκηση, είναι ένας δρόμος δύσκολος, γιατί ο άνθρωπος εξακολουθεί να παραμένει και σήμερα, εκμεταλλευόμενος, υποταγμένος, αλλοτριωμένος στη δουλειά και τη ζωή, μέχρι το σημείο να χάνει την ενότητα του, και να σπάει τον κοινωνικό ιστό.
Είχαμε διατυπώσει από την αρχή πως ο Καλλικράτης δεν μπορεί να μας πάει εκεί που θέλουμε, εκεί που θέλει την Αυτοδιοίκηση ο πολίτης. Η καθημερινότητα που αντιμετωπίζουμε, δυστυχώς μας δικαίωσε στην εκτίμηση και τον προβληματισμό μας.
Αποκέντρωση και τοπική αυτοδιοίκηση είναι δύο λέξεις ταυτόσημες. Χωρίς την αποκέντρωση δεν υπάρχει αυτοδιοίκηση, και χωρίς αυτοδιοίκηση δεν υπάρχει αποκέντρωση.
Ο Χάρτης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για πολλές δεκαετίες έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πρόοδο και την εξέλιξη της χώρας μας. Σταδιακά δέχθηκε τις επιδράσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ενσωμάτωσε νέες ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών.
Όμως και ο Καλλικράτης το τελευταίο νομοθέτημα της χώρας μας ξεπεράστηκε κι αυτός από τα προβλήματα και της κοινωνικές ανάγκες, αλλά και από τη νέα φιλοσοφία για την τοπική αυτοδιοίκηση που επιβάλουν οι σημερινές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και οι απαιτήσεις των πολιτών..
η μετατόπιση της αντιπαράθεσης των κομμάτων από την γενεσιουργό αιτία της διαφθοράς και τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην Αυτοδιοίκηση είναι ολέθρια. Απαιτείται ο απογαλακτισμός της Αυτοδιοίκησης από τον κρατισμό. Είναι εντελώς υποκριτικό για όσους δεν αντιλαμβάνονται ότι ο κρατισμός διαφθείρει, και ο απόλυτος κρατισμός διαφθείρει απόλυτα.
Η κοινή πολιτική δράση των ανθρώπων της Αυτοδιοίκησης σε στενή συνεργασία με τους πολίτες μπορούν να δηλώσουν το καλύτερο αποτέλεσμα. Γιατί η κεντρική πολιτική σκηνή δεν απεμπολεί την εξουσία. Είναι γαντζωμένη σ’ αυτήν και προσπαθεί να την ελέγξει κάνοντας μακρύ της χέρι την Αυτοδιοίκηση.
Ακόμα και αυτόν τον πυλώνα της Δημοκρατίας τον οποίο εμπιστεύεται ο κάθε πολίτης την Δικαιοσύνη προσπαθούν να την χειραγωγήσουν, να την κάνουν υποχείριο τους αφού δεν προτείνουν, ακόμα και τώρα, μέτρα για την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της και την ενίσχυση της λειτουργίας της.
Γι’ αυτό είμαι απαισιόδοξος ότι μπορεί αυτό το σάπιο πολιτικό και κοινωνικό σύστημα μπορεί να μας δώσει μια αυτόνομη και ανεξάρτητη αυτοδιοίκηση.
Η άσκηση της εξουσίας στην τοπική αυτοδιοίκηση που είναι το πιο κοντινό στον πολίτη κέντρο εξουσίας, του επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο και συμμετοχή, παρέχει τη δυνατότητα έκφρασης των τοπικών και περιφερειακών προτιμήσεων και ιδιαιτεροτήτων και για το λόγο αυτό δίνει την δυνατότητα ικανοποίησης μεγαλύτερου μέρους πολιτών.
-είναι αδήριτη ανάγκη να ανασυγκροτηθεί και να εκσυγχρονιστεί το περιφερειακά κράτος.
Παρ’ όλη την τομή που έγινε με τον Καλλικράτη, το κράτος εξακολουθεί να αγκαλιάζει ασφυκτικά την τοπική Αυτοδιοίκηση, με αποτέλεσμα αυτή να μην μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά και να μην μπορεί να ανταποκρίνεται στον αναπτυξιακό της ρόλο.
Δεν υλοποιείται η βασική επιταγή του Συντάγματος του άρθρου 105 παράγραφος 5, που λέει ότι «το κράτος λαμβάνει νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα, που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων, που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης…».
Βέβαια, υπάρχει πρόοδος. Όμως υπάρχει η ανάγκη να πάμε παραπέρα. Η τοπική Αυτοδιοίκηση εξακολουθεί να είναι όπως είπα και παραπάνω το «μακρύ χέρι του κράτους».
Πρέπει να δώσουμε λύση στην οικονομική αποκέντρωση. Να πούμε ναι στη φορολογική αποκέντρωση. Για ν’ αποκτήσει δικούς του πόρους ο Δήμος.
Να πάψουν επιτέλους οι δωροεπιταγές, σου έδωσα τόσα, θα σου δώσω κι άλλα.
Απαιτείται σύγκρουση και ρήξη με κατεστημένες νοοτροπίες της κεντρικής Εξουσίας, αυτού που λέμε Αθηνοκεντρικού κράτους, για τις αρμοδιότητες, την οικονομική, διοικητική και πολιτική αυτοτέλεια της Τ.Α. Για την επιστροφή περισσότερων εξουσιών κοντά στο λαό.
Το πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να διατηρεί συγκεντρωτικές δομές στα πολιτικά κομμάτα, που συνδυάζεται μένα κεντρικό σκληρό πελατειακό σύστημα.
Στο δρόμο των βαθιών μεταρρυθμίσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση, υπάρχουν δύο προϋποθέσεις, το ίδιο σοβαρές :
Α) Η πρώτη είναι η πολιτική βούληση της κεντρικής πολιτικής εξουσίας, με το πολιτικό της προσωπικό να μεταβιβάσει αρμοδιότητες και πόρους.
Β) Η δεύτερη προϋπόθεση είναι ότι η τοπική Αυτοδιοίκηση υποχρεούται να πείσει για την ειλικρινή της βούληση για αυτοκάθαρση, αποφεύγοντας έτσι την αναπαραγωγή του ευτελούς και απαράδεκτου πελατειακού συστήματος σε τοπικό επίπεδο.
Πρέπει να πείσουμε ένθεν και ένθεν για την πολιτική μας αξιοπιστία. Γιατί οι θεσμοί στα χαρτιά είναι «νεκροί».
Τα δεδομένα της σύγχρονης πολιτείας άλλαξαν. Το πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό έλλειμμα της Δημοκρατίας εξακολουθεί να είναι βαθύ. Γι’ αυτό χρειάζεται νέος στοχασμός.
Στο πλαίσιο αυτό του νέου στοχασμού, η τοπική αυτοδιοίκηση, πρέπει κατά την εκτίμηση μου, να χαρακτηρίζεται από τα εξής βασικά στοιχεία που είναι λίγο πολύ γνωστά:
-Η αυτοδιοίκηση αποτελεί πυλώνα της άμεσης Δημοκρατίας. Η δύναμη της κοινωνίας βρίσκεται στις ρίζες της, η ανθρώπινη συνοχή συντελείται στις τοπικές κοινωνίες και η Δημοκρατία δεν χτίζεται από πάνω προς τα κάτω, αλλά από κάτω προς τα πάνω.
-Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να αποτελεί την στέρεη βάση για την ανασυγκρότηση του κράτους πρόνοιας κοντά στον πολίτη, για τον εξανθρωπισμό της εκπαίδευσης, και τη θεραπεία των νοσούντων συστημάτων υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Πάνω σ’ αυτήν μπορεί να χτιστεί το σύγχρονο και αποτελεσματικό κράτος, ώστε να αποτελεί παρελθόν το κράτος δυνάστης του πολίτη.
-Η μεταφορά πόρων σε αιρετές τοπικές αρχές θα δημιουργήσει προϋποθέσεις αξιοπιστίας και ανάπτυξης.
-Η υιοθέτηση νέων μορφών λαϊκής συμμετοχής, ώστε ο πολίτης να συμμετέχει ενεργά και να αισθάνεται ότι αυτός φροντίζει τα του οίκου του.
-Η συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης με τα νέα κοινωνικά ρεύματα, με μη κυβερνητικές οργανώσεις αλλά και άλλους φορείς της κοινωνίας.
-Η εφαρμογή της απλής αναλογικής, θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινωνία να εκφραστεί στο σύνολο της με ένα πολυφωνικό, πολυτασικό και πολυεπίπεδο Δημοτικό Συμβούλιο.
Όμως υπάρχουν και τα κρούσματα της διαφάνειας και της διαφθοράς στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Πολλοί λένε πως θα την εξαλείψουν με μέτρα και νόμους. Κι όλοι αυτοί ή δεν γνωρίζουν την πραγματικότητα ή ψεύδονται συνειδητά. Ούτε βέβαια γι’ αυτό πρέπει να καταργήσουμε την τοπική αυτοδιοίκηση.
Υπάρχουν άλλα μέσα. Υπάρχουν τα μέσα ελέγχου, υπάρχει το μέσον της συμμετοχής του πολίτη, άρα του ελέγχου, άρα της ορατότητας, άρα της διαφάνειας.
Οι αδυναμίες αυτές, τα ελαττώματα, τα προβλήματα μόνο με αγώνες λύνονται. Και πάντα η ιστορία των κοινωνιών είναι μια πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό.
Χρειαζόμαστε λοιπόν, επανάσταση και ρήξη. Να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο με το παρελθόν. Με τις προηγούμενες και ξεπερασμένες δομές που είναι ανίκανες να λύσουν τα σημερινά σύνθετα προβλήματα και να ανταποκριθούν στο νέο όραμα για την τοπική Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες.
Κεντρικό ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει στον αυτοδιοικητικό χώρο ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του κράτους. Ο κηδεμονισμός της τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ποιος κάνει τι, με ποιους πόρους, με ποια στελέχωση και με ποιο μοντέλο.
Χρειαζόμαστε ένα αυθεντικό αυτοδιοικητικό κίνημα τοπικής εξουσία, που θα παλεύει καθημερινά για την αυτονομία σε πόρους και αρμοδιότητες, για ποιότητα ζωής του κάθε πολίτη, για καλύτερο περιβάλλον, για άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου, για την αισθητική των πόλεων για ουσιαστική συμμετοχή του πολίτη στη λήψη των αποφάσεων, για τη διεύρυνση της ποιοτικής και ποσοτικής δημοκρατίας. Αυτό σημαίνει διαφάνεια.
Χρειαζόμαστε ένα νέο όραμα για την τοπική αυτοδιοίκηση με τα παραπάνω χαρακτηριστικά που θα κινήσει και θα αξιοποιήσει όλες τις κοινωνικές δυνάμεις στο δρόμο της δημιουργίας.
Θα κλείσω μ’ αυτό που είπε ο Γιάννης Σκαρίμπας για την επανάσταση του 21.
«Μεταξύ δουλείας και δουλείας δεν υπάρχει καμιά διαφορά.
Με το να κάμεις μιαν επανάσταση κι αποτινάξεις το ζυγό, δεν έκαμες τίποτα. Το να μην ξαναπέσεις σε ζυγό, αυτό είναι επανάσταση».
Το να μην ξαναγυρίσουμε λοιπόν στα ίδια στην τοπική Αυτοδιοίκηση, αυτό για τον πολίτη, για τον Δημότη είναι επανάσταση. Κι αυτό σημαίνει διαφάνεια στη λειτουργία μας.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας».