Ιστολόγια (Blogs): Ανώνυμος ή επώνυμος σχολιασμός;

Διαβάζω στα διάφορα blogs σχόλια επί σχολίων σε όλες σχεδόν τις αναρτήσεις. Η συζήτηση για την ανωνυμία ή μη των σχολίων, για όσους ασχολούνται επί μεγάλο χρονικό διάστημα με το διαδίκτυο είναι τόσο παλιά όσο και το ίδιο.
Ο αρχικός σχεδιασμός των blogs ήταν η κατάθεση απόψεων-σκέψεων του blogger και η συζήτηση πάνω σε αυτές τις απόψεις-σκέψεις. Λόγω της εύκολης χρήσης, ακόμα και για έναν αρχάριο, τα blogs απέκτησαν και άλλες μορφές χρήσης όπως ειδησεογραφικού περιεχομένου, γενικού πολιτικού σχολιασμού, ιστοσελίδων διαμαρτυρίας κ.λ.π.
Θεωρώ εδώ πως πρέπει να διαχωρίσουμε τον ιστότοπο από το ιστολόγιο (blog) ως προς τον τρόπο απόκτησης.
Ο ιστότοπος και το domain αγοράζονται ή παραχωρούνται από/σε ένα φυσικό ή μη πρόσωπο με βάση τα πραγματικά του στοιχεία τα οποία και ελέγχονται από εξουσιοδοτημένο κρατικό φορέα (ΕΕΤΤ). Επομένως ο ιδιοκτήτης, άρα και ο νομικά υπεύθυνος στο βαθμό που του αναλογεί, είναι επώνυμος.
Οι πάροχοι των ιστολογίων (blogs) είναι και αυτοί επώνυμοι (στο ιστολόγιο π.χ blogger.com το γνωστό μας xxxxx.blogspot.com πάροχος είναι η google) με την ουσιαστική διαφορά ότι παρέχουν δωρεάν χώρο και εργαλεία δημιουργίας ιστοσελίδας. Η νομική τους ευθύνη τελειώνει με την αποδοχή των όρων χρήσης από τον χρήστη. Ο κάτοχος της διατεθείσας διεύθυνσης, που δεν είναι υποχρεωτικά επώνυμος, θέτει τους δικούς του όρους χρήσης, συνήθως απλούς.
Επειδή όμως ο έλεγχος των σχολίων και η ανάρτησή τους είναι ευθύνη των διαχειριστών των ιστότοπων και των ιστολογίων (blogs) θεωρητικά είναι ισοδύναμα υπεύθυνοι με τους σχολιαστές σε περίπτωση υβριστικού, ρατσιστικού, σεξουαλικού ή όποιων αδικημάτων αφορούν την ανθρώπινη υπόσταση και αξιοπρέπεια (σε προηγμένες τεχνολογικά χώρες απαγορεύεται ακόμα και η προσβολή ζώων με αναρτήσεις κακοποίησης ή εξώθησης σε πράξεις βίας κατά των ζώων).
Υπάρχουν δυο απόψεις σχετικά με την ανωνυμία διαχειριστών και σχολιαστών των blogs:
Η πρώτη θεωρεί πως η ανωνυμία είναι δικαίωμα που άπτεται του Άρθρου 14 του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο ο καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, εγγράφως και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους. Ο τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται. Κατ εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, με παραγγελία του Εισαγγελέα, μετά την κυκλοφορία: α) Για προσβολή της Χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας, β) Για προσβολή του Προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, γ) Για δημοσίευμα που αποκαλύπτει ορισμένες πληροφορίες για τις ένοπλες δυνάμεις, ή το οποίο σκοπεί την βίαιη ανατροπή του πολιτεύματος ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότητας του Κράτους, δ) Για άσεμνα δημοσιεύματα, κατά τις υπό του νόμου οριζόμενες περιπτώσεις.
Με δεδομένο ότι η λογοκρισία απαγορεύεται, η άποψη αυτή θεωρεί πως κάθε είδους επέμβαση ή άρνηση ανάρτησης ενός σχολίου ή μιας καταγγελίας από τον διαχειριστή ενός blog είναι λογοκρισία και πως η αποκάλυψη πτυχών του δημοσίου βίου με την αρνητική μορφή τους, ίσως δε θα ήταν δυνατή με την επώνυμη καταγγελία για ευνόητους λόγους και φαίνεται να επικρατεί η άποψη ότι η ελευθερία της έκφρασης, όπως εφαρμόζεται μέσα από τα ιστολόγια στην απόλυτη μορφή της, είναι αγαθό που χρήζει μεγαλύτερης προστασίας από την άρση του απορρήτου με βάση ορισμένους κανόνες. Την άποψη αυτή υποστηρίζει η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ)
Η δεύτερη θεωρεί πως η ανωνυμία οδηγεί σε ασυδοσία και η απάντηση είναι η επώνυμη ανάρτηση σχολίων αλλά και η αναγραφή του ονόματος του διαχειριστή του blog, σε όσα δεν υπάρχει. Και αυτή η προσέγγιση στηρίζεται στο άρθρο 14 του Συντάγματος. Παρατηρείται λοιπόν το φαινόμενο δυο διαφορετικές απόψεις να επικαλούνται το ίδιο άρθρο. Επίσης στη νομοθεσία μας υπάρχουν διατάξεις δύο ειδών: Από τη μια μεριά, διατάξεις που κατοχυρώνουν την ελευθερία της έκφρασης και μετάδοσης της σκέψης και από την άλλη διατάξεις που επιβάλλουν όρια στην ελευθερία αυτή. Το λογικό, σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της άποψης, θα ήταν να υπάρχει ο σεβασμός του επικαλούμενου άρθρου του Συντάγματος και των σχετικών νόμων με δεδομένο πως η απόδειξη μιας καταγγελίας είναι υποχρέωση του καταγγέλλοντος και όχι του καταγγελλόμενου, ο οποίος (καταγγέλλων), ανάλογα με τις τεχνολογικές-ψηφιακές γνώσεις του, μπορεί να γίνει «αόρατος» και αυτό προσπαθούν να αποτρέψουν με τις Γνωμοδοτήσεις τους οι Εισαγγελείς του Αρείου Πάγου Γεώργιος Σανιδάς και Ιωάννης Τέντες που έχουν εκφραστεί υπέρ της άρσης του απορρήτου.
Τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν είναι ότι αυτός που θα βγει τελικά ηττημένος είναι ο blogger, ο ανώνυμος και επώνυμος σχολιαστής. Έτσι εξηγείται και η υπογραφή της ACTA, η οδηγία 2000/31/ΕΚ για ορισμένες νομικές πτυχές της κοινωνίας της πληροφορίας (ηλεκτρονικό εμπόριο), η οδηγία 2004/48/ΕΚ για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και όλα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν βασιζόμενα σε κακές πρακτικές ανωνυμίας, ακόμα και επωνυμίας, οι οποίες αποτελούν βασικό άλλοθι της χειραγώγησης της ελεύθερης σκέψης και έκφρασης, όπως επιχειρεί ήδη η google, και σε αντίθεση με τη νομοθεσία της Ε.Ε, με κεντρικό στοιχείο στη νέα πολιτική της τη δυνατότητα της εταιρείας να διαμοιράζονται τα προσωπικά δεδομένα, που συλλέγει μία υπηρεσία της, σε άλλες πλατφόρμες της, όπου όμως ελλοχεύει ο σοβαρός κίνδυνος της γνωστοποίησης τους σε διαφημιστικές εταιρείες, τράπεζες, διωκτικές αρχές και ότι άλλο βάλει ο νους σας!

Γιώργος Ρίσης

Διαβάστε σχετικά:
Οδηγία 2000/31/ΕΚ
Το πλήρες τελικό κείμενο της ACTA
Οδηγία 2004/48/ΕΚ
www.safeline.gr
www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=2144577
http://www.skai.gr/news/technology/article/196251/gia-paravasi-europaikon-nomon-katigoreitai-i-google
Ιωάννης Καράκωστας, Δίκαιο και Internet, 2009.
Φερεντίνη Παναγοπούλου-Κουτναζή, Περί της ελευθερίας των Ιστολογίων, 2010.