Ο Γιώργος Λιάνης για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο

Ομιλία – πρόταση του βουλευτή Φλώρινας στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής

ΧΡΥΣΑ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ (Πρόεδρος της Επιτροπής): Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σήμερα είναι μία μέρα δύσκολη, είναι μία μέρα θλίψης και πένθους. Είχαμε μία αιφνίδια απώλεια, μια μεγάλη απώλεια. «Έφυγε» από τη ζωή ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ο «Τεό» για τους οικείους του κι όχι μόνο, γιατί δεν ξέρω ποιοι και πόσοι ήταν οι οικείοι του σε ολόκληρη την Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένας μεγάλος σκηνοθέτης, ένας «ποιητής» του κινηματογράφου και ένας άνθρωπος που αγάπησε βαθιά την Ελλάδα και δίδαξε ιστορία. Νομίζω ότι εκφράζω τα αισθήματα όλων των μελών της Επιτροπής μας, βαθιά οδύνη και, βεβαίως, τα συλλυπητήρια στην οικογένειά του. Αφήνω ανοιχτό το ποια τιμή του πρέπει, όχι μόνο από την πλευρά της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων, αλλά και ολόκληρης της Βουλής των Ελλήνων.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Να κάνουμε ενός λεπτού σιγή;
ΧΡΥΣΑ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ (Πρόεδρος της Επιτροπής): Να κάνουμε ενός λεπτού σιγή και να δεχθούμε αυτό που έχει να προτείνει ο κ. Λιάνης. Να κάνουμε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη ενός μεγάλου Έλληνα.
(Ακολουθεί ενός λεπτού σιγή )
ΧΡΥΣΑ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ (Πρόεδρος της Επιτροπής): Κύριε Λιάνη, για την πρόταση που έχετε να κάνετε, θεωρώ ότι θα γίνει αποδεκτή από το Υπουργείο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ολοκληρώνουμε το χρέος μας απέναντι στον Θεόδωρο Αγγελόπουλο.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΙΑΝΗΣ: Κυρία Πρόεδρε, σας ευχαριστώ ιδιαίτερα θερμά. Τρέμω από τη συγκίνησή μου για το γεγονός. Κύριε Υφυπουργέ, κύριε Γενικέ Γραμματέα Αθλητισμού, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πιστεύω ότι μέσα από τη μεγάλη λύπη όλων μας για το θάνατο του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, ήδη, μοιραστήκαμε, παρόντων του κ. Υφυπουργού και του κ. Γενικού Γραμματέα, τη λύπη μας, αλλά θα ήθελα να μοιραστούμε και μία σκέψη μου μαζί με τα εκλεκτά μέλη της Επιτροπής, που αφορά τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο.
Δεν είναι τυχαίο, νομίζω, πως η πόλη της Φλώρινας ήταν η Μούσα του. Πέντε από τις ταινίες του, ίσως και έξι, σημαντικότατες όλες, τις γύρισε εκεί. Δεκατέσσερις ήταν όλες οι ταινίες του. Μία από αυτές που γυρίστηκε στον Άγιο Αχίλλειο, μιλάει στο συμβολικό κορυφαίο σημείο της για τον σπουδαιότερο Έλληνα ποιητή, κατά τη γνώμη μου, όλων των εποχών, τον Διονύσιο Σολωμό, τον εθνικό μας ποιητή. Είχε επιλέξει την πόλη και την περιοχή, την Πρέσπα, όχι μόνο για τα χιόνια της, όχι μόνο για την ομίχλη της, για το περίφημο «σινιάκι» της, που είναι μία λευκή πυκνότατη ομίχλη που κατακάθεται στο ύψος των ανθρώπων, αλλά, κυρίως, για τους παλιούς σταθμούς με τις ώχρες και τα κόκκινα κεραμίδια. Είχε επιλέξει τους παλιούς εγκαταλελειμμένους σταθμούς, όπως του Αμυνταίου, και τα παλιά έρημα βαγόνια, για να βγαίνει από κει, από το «πουθενά» ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, και να πηγαίνει στο «παντού» των Βαλκανίων, που ήταν τότε τόσο ταραγμένα όσο ποτέ άλλοτε. Προφητικές ταινίες. Σε μία από αυτές αφορίστηκε από το γέροντα Επίσκοπο Φλωρίνης, Αυγουστίνο Καντιώτη, αείμνηστο πια. Έζησα από κοντά αυτήν την ταινία, καθώς ήταν η πρώτη χρονιά που ήμουν Βουλευτής. Ο Καντιώτης είπε, το σύνηθες για αυτόν, στον Θεόδωρο Αγγελόπουλο «εμετρήθης, εζυγίσθης και ευρέθης ελλιπής δια του Ευαγγελίου» και η απάντηση ήταν «Δέσποτα, εμετρήθης, εζυγίσθης και ευρέθης ελλιπής δια του Συντάγματος». Έψεξε το σενάριο της ταινίας, ότι δήθεν αφορούσε τα Σκόπια και προέβη σε αυτήν την επίδειξη αλαζονείας, και επιτρέψτε μου να πω, σκοταδισμού. Τα λέει ένας άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τον Αυγουστίνο Καντιώτη.
Στα είκοσι χρόνια των εκδηλώσεων των «Πρεσπών», ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, τίμησε τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο στον Άγιο Αχίλλειο, ως τον σπουδαιότερο ζώντα Έλληνα, δημιουργό της έβδομης τέχνης, και υψηλό πρεσβευτή της χώρας μας παγκοσμίως.
Με κάθε ευκαιρία ο Αγγελόπουλος ερχόταν στη Φλώρινα. Στις 15 Δεκεμβρίου του έτους 2008, αναγορεύτηκε από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Φλώρινα. Αξίζει τον κόπο να σας διαβάσω τη μικρή του αντιφώνηση, γιατί αφορούσε τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Διαβάζω το απόσπασμα:
«Η δολοφονία ενός παιδιού και η έκρηξη που ακολούθησε, σκιάζει, αυτές τις μέρες τον ουρανό της γαληνότατης Δημοκρατίας μας. Αν μιλούσαν η οργή και η ταραχή που ένιωσα καθώς γύριζα στην Ελλάδα, θα έπρεπε να ζητήσω αναβολή αυτής της τιμητικής εκδήλωσης. Όμως, όχι. Σκέφτηκα ότι θα ήταν καλύτερα σήμερα να ήμουν εδώ, μαζί σας, σε μία Πανεπιστημιακή Κοινότητα. Να μοιραστώ μαζί σας και την ταραχή και την οργή. Το παιδί που χάθηκε, συμβολίζει, πια, το σώμα της αθωότητας που προσκρούει σε έναν κλειστό ορίζοντα. Ό,τι ακολούθησε, φέρνει στην επιφάνεια, όσο τίποτα, την παθογένεια μιας κοινωνίας βυθισμένης στην αδιαφορία και τη διαπλοκή, χωρίς πίστη, χωρίς έρμα, λάφυρο του ανέμου.
Στην ταινία «Το μετέωρο βήμα που πελαργού» που γυρίστηκε στη Φλώρινα το έτος 1991, μέσα σε συγκρούσεις, ταραχές και αφορισμούς, ένας πολιτικός αφήνει ένα βιβλίο του, πριν εγκαταλείψει τη Βουλή, με τίτλο «Η μελαγχολία του τέλους του αιώνα».
Το βιβλίο κλείνει με ένα ερώτημα: «Με ποιες λέξεις-κλειδιά θα μπορούσαμε να δώσουμε ζωή σε ένα καινούργιο συλλογικό όνειρο; Όνειρο; Ελπίδα. Μια ελπίδα που αρνείται να αποδεχθεί ότι η θλιβερή μας κοινωνία, το διαβρωμένο κοινωνικοπολιτικό σύστημα μπορεί να αλλάξει. Οι αναβαθμοί ελπίδας γίνονται αναβαθμοί δυνατότητας αλλαγής του κόσμου. Αυτό είναι για εμένα το πιο θετικό στην εξέγερση των μαθητών σε Αθήνα, Ελλάδα, και ίσως αύριο στον κόσμο. Ας ευχηθούμε να ζούμε την πρόγευση αυτού, που κάποιος βιάστηκε να θεωρήσει βέβαιο. Ένα τέλος εποχής».
Έρχομαι στην πρότασή μου. Προτείνω στον κ. Υπουργό, και ωσεί παρόντα και φίλο, Παύλο Γερουλάνο και στον παρόντα κ. Υφυπουργό και στον κ. Γενικό Γραμματέα, να βραβεύσει το φετινό απόφοιτο-αριστούχο της Σχολής Καλών Τεχνών της Φλώρινας, σε διαγωνισμό που θα γίνει, για μια σεμνή μικρή προτομή του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, καθώς η πόλη μας έχει τεράστια παράδοση στην γλυπτική. Θα τοποθετηθεί εκεί ακριβώς που διαδραματίστηκαν όλα τα γεγονότα που σας περιέγραψα. Ήδη, ο Δήμαρχος της πόλης θα ονομάσει σήμερα κάποια οδό, σε οδό «Θεόδωρου Αγγελόπουλου». Σε αυτή την παραποτάμια περιοχή, υπέροχη σε ομορφιά, έγιναν τα γυρίσματα του «Αλέξανδρου» και του «Μελισσοκόμου», εκεί κοντά εξέπνευσε ο Τζιαν Μαρία Βολοντέ, και εκεί ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και η Ζαν Μορώ, κάτω από το βλέμμα του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, του Μεγαλέξανδρου του ελληνικού κινηματογράφου, άφησαν για πάντα αποτυπωμένες στο σελιλόιντ την υπέροχη μοναχικότητα του τόπου μας και τον απόηχο του σολωμικού στοχασμού «να ξεσκεπάζεται από την μικρότητα του τόπου, ο οποίος παλεύει με μεγάλες ενάντιες δυνάμεις και μέσα από αυτές τις δύναμες να βγαίνουν οι μεγάλες ουσίες». Ποιος ακριβέστερος συμβολισμός υπάρχει για την εποχή μας;
Κυρία Πρόεδρε, θέλω η Επιτροπή να αποδεχθεί την πρόταση που κάνω.
ΧΡΥΣΑ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ (Πρόεδρος της Επιτροπής): Η Επιτροπή την αποδέχεται και θεωρώ, κύριε Υπουργέ, ότι είναι το ελάχιστο, το λιγότερο, που μπορεί να κάνει και το Υπουργείο για να μην ξεχάσουμε ότι αυτό που δεν έκανε η Πολιτεία, το έκανε ο Αγγελόπουλος με τις ταινίες του. Έκανε την ακριτική Φλώρινα, πρωταγωνίστρια και γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο, το τοπίο της ελληνικής ιστορίας.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΙΑΔΗΣ (Υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού): Από την πλευρά του, το Υπουργείο εκφράζει τη βαθιά του λύπη για το χαμό του μεγάλου σκηνοθέτη. Εγώ προσωπικά, ειδοποιήθηκα χθες από το συνάδελφο, τον κ. Κουράκη, στην Ολομέλεια, για το δυστύχημα που οδήγησε στο θάνατο τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο. Πήγα κατευθείαν στο νοσοκομείο και έμεινα εκεί μέχρι το τέλος. Θεωρώ δεδομένο ότι το Υπουργείο θα προχωρήσει σε ενέργειες που θα αποδίδουν τη μέγιστη τιμή στη μνήμη του μεγάλου σκηνοθέτη, και βεβαίως, μαζί με τον κ. Γερουλάνο θα συζητήσουμε την πρόταση της Επιτροπής, αφού δεν υπάρχει καμία αντίρρηση, έτσι ώστε να υλοποιηθεί, αλλά από σεβασμό στον κ. Γερουλάνο πρέπει να είναι παρών ο ίδιος για να το αποδεχθώ. Λέμε και εμείς «αιωνία του η μνήμη». Εγώ προσωπικώς ήμουν λάτρης του Αγγελόπουλου, έχω δει όλες του τις ταινίες και εκφράζω και την προσωπική μου οδύνη.