Το έθιμο των Μωμόγερων από την Εύξεινο Λέσχη Φλώρινας (video)
Το έθιμο των Μωμόγερων αναβίωσαν χθες τα μέλη της Ευξείνου Λέσχης Φλώρινας, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Πολιτιστικός Χειμώνας 2013». Αμέσως μετά, ακολούθησε γευσιγνωσία με ποντιακά εδέσματα.
τo ida dia zosis ston pelargo,gelasa me dakria,ke ehete enan aksizilefto folklor,i arbanitikes fustaneles sas maranan?den eho tipota me tus albanus filus
μαλλον διακομωδουν τους ελληνες και τους εξευτελιζουν,μομογεροι ειναι αυτοι που πηγαν στη μ.ασια για να ελευθερωσουν τους εκει ελληνες,μικρασιατες και ποντιους,με αποτελεσμα να χασουν πατριδα.αρα μομογεροι οι ελληνες και τουςδιακομωδουν
Αυτό που ο κάθε άσχετος μπορεί και εκφράζεται από το βήμα των ιστολογίων, δεν το καταλαβαίνω. Αφού δεν έχετε ιδέα για το έθιμο, τις φορεσιές, το συμβολισμό του, τη σημειολογία του, τι θέλετε και σχολιάζετε; Ή διαβάστε ή βουλώστε το.
ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΧΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΚΟΡΟΪΔΕΥΟΥΜΕ Ο,ΤΙ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΜΕ. ΑΣ ΜΟΥ ΠΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΩ ΙΔΕΑ ΚΑΙ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ.
Πρόκειται ουσιαστικά για ένα προαιώνιο λαϊκό παραμύθι με περίεργες οντότητες και ζωομορφικές φιγούρες, με χορό και θέατρο, μυσταγωγία και σάτιρα, με ρόλο και κορυφαίους, με χορικά και στάσιμα, όπως ακριβώς το αρχαίο δράμα.
Το δρώμενο των Μωμόγερων, που στο Καρυοχώρι είναι γνωστό ως Κοτσαμάνια, αναβίωσε για πρώτη φορά την δεκαετία του ‘30, από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Στις διάφορες παραλλαγές, καθώς το έθιμο ήταν απλωμένο σε όλο τον Πόντο και το Καρς, τα μέλη του θιάσου ήταν πάντα μασκοφορεμένα και ντυμένα με ρούχα που ταίριαζαν στο ρόλο και την εποχή τους. Η παραλλαγή του Καρυοχωρίου προέρχεται από τη Λιβερά της Ματσούκας και είναι μάλλον η νεότερη, αφού διαμορφώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν διαμορφωνόταν και η εθνική συνείδηση. Τότε καθιερώθηκε η παράξενη ενδυμασία με τις φουστανέλες, τις περικεφαλαίες και τις πολύχρωμες γραβάτες, σατιρίζοντας τις ενδυματολογικές προτιμήσεις της αναδυόμενης αστικής κοινωνίας της εποχής. http://olympia.gr/2011/01/03/to-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%BF-%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%BC%CF%89%CE%BC%CF%8C%CE%B3%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%BD/
Η εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου πρέπει να στάθηκε σταθμός στην πορεία του θεατρικού δρώμενου, όπου μετέπειτα άλλαξε, εφόσον οι Μωμόγεροι που βλέπουμε σήμερα, μιμούνται τον στρατό του Μ. Αλεξάνδρου και φορούνε την περικεφαλαία του
Στη Φλώρινα, αντίστοιχο έθιμο με τους Μωμόερους είναι τα "Μπαμπάρια" που αναβιώνουν κάθε Πρωτοχρονιά: "Οι ρίζες του ανάγονται στην αρχαιότητα και συμβολίζει το ξύπνημα της γης και την καρποφορία. Πρόκειται για την αναπαράσταση ενός γάμου, στον οποίο η νύφη αποτελεί σύμβολο γονιμότητας και κινδυνεύει να απαχθεί. Τη φύλαξή της αναλαμβάνει μια ομάδα περίπου 15 ανδρών, οι οποίοι φορούν στολές και προσωπίδες από προβιές αρνιού και κουδούνια στη μέση τους. Η αμφίεσή τους είναι κωμική καθώς προκειμένου να "φοβερίσουν" τους "κακούς" φορούν φασόλια γίγαντες για δόντια. Άλλοι χαρακτήρες του δρώμενου είναι ο παππούς, η γριά Μπάμπω, ο παπάς με το θυμιατό, ο γιατρός και ο κουρελής ή καμπούρης. Η νύφη είναι ένας άντρας ντυμένος με τοπική νυφική ενδυμασία και κουδουνάκια αλόγου. Κάποια στιγμή ο γαμπρός πεθαίνει, αλλά σύντομα ανασταίνεται συμβολίζοντας το θάνατο της φύσης το χειμώνα και την ανάστασή της την άνοιξη. Όλη η πομπή, δηλαδή, τα Μπαμπάρια, μπαινοβγαίνουν στις αυλές των σπιτιών και οι νοικοκυράδες πρέπει να δώσουν το ένα δέκατο της σοδειάς τους σε κρασί, τσίπουρο και λουκάνικα." (Νομός Φλώρινας, εκδόσεις Δομή). Στα χωριά της Καλαμπάκας τα λένε, ρουγκατζιάρια καιλιουγκατζιάρια. Στα χωριά της Έδεσσας, ρουγκατσιάρους. Στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκηςρογκάτσια, όπως και σε πολλά χωριά της Καρδίτσας, ενώ εκεί τα λένε και ρουγκατσιάρια. Στη Φυτιά της Βέροιας και σ'άλλα χωριά τα λένε ρουγκανάδες. Στην Καστοριά ρουγκατσιάρια. Στη Σιάτιστα, μπουμπουσιάρια.
"Στον Πόντο οι μεταμφιεσμένοι του Δωδεκαημέρου λέγονταν "Μωμοέρια" (Μωμό-γέροι). Τα "Μωμοέρια" αποτελούνταν από ομάδα κωμικών προσώπων (ο Βασιλέας, ο Καζάκον-υπασπιστής-, η νύφε, ο γιατρόν, ο διάβολον, ο γέρον, η γραία, ο άρκον, ο Αρναούτς με ευζωνικά) που έπαιζαν κωμικές σκηνές. Στην Τραπεζούντα έπαιρναν χρώμα εθνικό με το σπαθοφόρο, φουστανελλοφόρο επικεφαλής κάθε ομάδας. Έκαναν περιοδείες, εορταστική επίδειξη με ερανισμούς αλλά και ποντιακή πάλη μεταξύ τους οι ομάδες με σκοπό τη μαγική συμπαράσταση στην αιώνια πάλη των φυσικών στοιχείων, ώσπου να δώσουν στον άνθρωπο τη σχετική ευημερία της χρονιάς. Επικράτηση των καλών πνευμάτων πάνω στη βλάστηση και στην προσεχή ετοιμασία της σοδειάς." Οι μωμόγεροι, λοιπόν, έθιμο πανάρχαιο, με σαφείς ρίζες στη λατρεία του Διονύσου(κάπως έτσι, άλλωστε, δεν ξεκίνησε και το θέατρο, οι τραγ-ωδίες...;) αλλά και στο μύθο της Περσεφόνης που άρπαξε ο Πλούτωνας (καθώς ένα από τα κλασικά του δρώμενα αναπαριστά μια ανάλογη σκηνή όπως θα δούμε) θα μπορούσαν να συνδεθούν ετυμολογικά από τη μίμηση (μίμος) μέχρι και με το θεό Μώμο που, όπως αναφέρει το "Νεότερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν του Ηλίου" ήταν:
http://firiki.pblogs.gr/tags/momogeroi-gr.html
Λίγη έρευνα στο ιντερνετ και λύνεται η απορία σας θα μπορούσε βέβαια η εύξεινος λέσχη να απαντήσει αλλά...
re paidia,ti doylia ehi i arvanitiki foystanela me ta pontiaka dromena?am ekini i perikefalea?gamoto moy as sovareftoyme safton ton topo
ΑπάντησηΔιαγραφήarbanitopontioi kai spartiates mazi.moy thimisan kai ligo gymnastikes epidixis apo to dimotiko.
ΑπάντησηΔιαγραφήτo ida dia zosis ston pelargo,gelasa me dakria,ke ehete enan aksizilefto folklor,i arbanitikes fustaneles sas maranan?den eho tipota me tus albanus filus
ΑπάντησηΔιαγραφήto idio fisika ishii kai gia tous mparomaskaeades,i progoni tous den forousan foustanela ma@@@@@s
ΑπάντησηΔιαγραφήμαλλον διακομωδουν τους ελληνες και τους εξευτελιζουν,μομογεροι ειναι αυτοι που πηγαν στη μ.ασια για να ελευθερωσουν τους εκει ελληνες,μικρασιατες και ποντιους,με αποτελεσμα να χασουν πατριδα.αρα μομογεροι οι ελληνες και τουςδιακομωδουν
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό που ο κάθε άσχετος μπορεί και εκφράζεται από το βήμα των ιστολογίων, δεν το καταλαβαίνω. Αφού δεν έχετε ιδέα για το έθιμο, τις φορεσιές, το συμβολισμό του, τη σημειολογία του, τι θέλετε και σχολιάζετε; Ή διαβάστε ή βουλώστε το.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΧΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΚΟΡΟΪΔΕΥΟΥΜΕ Ο,ΤΙ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΜΕ. ΑΣ ΜΟΥ ΠΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΩ ΙΔΕΑ ΚΑΙ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠρόκειται ουσιαστικά για ένα προαιώνιο λαϊκό παραμύθι με περίεργες οντότητες και ζωομορφικές φιγούρες, με χορό και θέατρο, μυσταγωγία και σάτιρα, με ρόλο και κορυφαίους, με χορικά και στάσιμα, όπως ακριβώς το αρχαίο δράμα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο δρώμενο των Μωμόγερων, που στο Καρυοχώρι είναι γνωστό ως Κοτσαμάνια, αναβίωσε για πρώτη φορά την δεκαετία του ‘30, από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Στις διάφορες παραλλαγές, καθώς το έθιμο ήταν απλωμένο σε όλο τον Πόντο και το Καρς, τα μέλη του θιάσου ήταν πάντα μασκοφορεμένα και ντυμένα με ρούχα που ταίριαζαν στο ρόλο και την εποχή τους.
Η παραλλαγή του Καρυοχωρίου προέρχεται από τη Λιβερά της Ματσούκας και είναι μάλλον η νεότερη, αφού διαμορφώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν διαμορφωνόταν και η εθνική συνείδηση. Τότε καθιερώθηκε η παράξενη ενδυμασία με τις φουστανέλες, τις περικεφαλαίες και τις πολύχρωμες γραβάτες, σατιρίζοντας τις ενδυματολογικές προτιμήσεις της αναδυόμενης αστικής κοινωνίας της εποχής.
http://olympia.gr/2011/01/03/to-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%BF-%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%BC%CF%89%CE%BC%CF%8C%CE%B3%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%BD/
Η εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου πρέπει να στάθηκε σταθμός στην πορεία του θεατρικού δρώμενου, όπου μετέπειτα άλλαξε, εφόσον οι Μωμόγεροι που βλέπουμε σήμερα, μιμούνται τον στρατό του Μ. Αλεξάνδρου και φορούνε την περικεφαλαία του
http://tro-ma-ktiko.blogspot.gr/2013/01/blog-post_5196.html
Στη Φλώρινα, αντίστοιχο έθιμο με τους Μωμόερους είναι τα "Μπαμπάρια" που αναβιώνουν κάθε Πρωτοχρονιά: "Οι ρίζες του ανάγονται στην αρχαιότητα και συμβολίζει το ξύπνημα της γης και την καρποφορία. Πρόκειται για την αναπαράσταση ενός γάμου, στον οποίο η νύφη αποτελεί σύμβολο γονιμότητας και κινδυνεύει να απαχθεί. Τη φύλαξή της αναλαμβάνει μια ομάδα περίπου 15 ανδρών, οι οποίοι φορούν στολές και προσωπίδες από προβιές αρνιού και κουδούνια στη μέση τους. Η αμφίεσή τους είναι κωμική καθώς προκειμένου να "φοβερίσουν" τους "κακούς" φορούν φασόλια γίγαντες για δόντια. Άλλοι χαρακτήρες του δρώμενου είναι ο παππούς, η γριά Μπάμπω, ο παπάς με το θυμιατό, ο γιατρός και ο κουρελής ή καμπούρης. Η νύφη είναι ένας άντρας ντυμένος με τοπική νυφική ενδυμασία και κουδουνάκια αλόγου. Κάποια στιγμή ο γαμπρός πεθαίνει, αλλά σύντομα ανασταίνεται συμβολίζοντας το θάνατο της φύσης το χειμώνα και την ανάστασή της την άνοιξη. Όλη η πομπή, δηλαδή, τα Μπαμπάρια, μπαινοβγαίνουν στις αυλές των σπιτιών και οι νοικοκυράδες πρέπει να δώσουν το ένα δέκατο της σοδειάς τους σε κρασί, τσίπουρο και λουκάνικα." (Νομός Φλώρινας, εκδόσεις Δομή).
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτα χωριά της Καλαμπάκας τα λένε, ρουγκατζιάρια καιλιουγκατζιάρια. Στα χωριά της Έδεσσας, ρουγκατσιάρους. Στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκηςρογκάτσια, όπως και σε πολλά χωριά της Καρδίτσας, ενώ εκεί τα λένε και ρουγκατσιάρια. Στη Φυτιά της Βέροιας και σ'άλλα χωριά τα λένε ρουγκανάδες. Στην Καστοριά ρουγκατσιάρια. Στη Σιάτιστα, μπουμπουσιάρια.
"Στον Πόντο οι μεταμφιεσμένοι του Δωδεκαημέρου λέγονταν "Μωμοέρια" (Μωμό-γέροι). Τα "Μωμοέρια" αποτελούνταν από ομάδα κωμικών προσώπων (ο Βασιλέας, ο Καζάκον-υπασπιστής-, η νύφε, ο γιατρόν, ο διάβολον, ο γέρον, η γραία, ο άρκον, ο Αρναούτς με ευζωνικά) που έπαιζαν κωμικές σκηνές.
Στην Τραπεζούντα έπαιρναν χρώμα εθνικό με το σπαθοφόρο, φουστανελλοφόρο επικεφαλής κάθε ομάδας. Έκαναν περιοδείες, εορταστική επίδειξη με ερανισμούς αλλά και ποντιακή πάλη μεταξύ τους οι ομάδες με σκοπό τη μαγική συμπαράσταση στην αιώνια πάλη των φυσικών στοιχείων, ώσπου να δώσουν στον άνθρωπο τη σχετική ευημερία της χρονιάς. Επικράτηση των καλών πνευμάτων πάνω στη βλάστηση και στην προσεχή ετοιμασία της σοδειάς."
Οι μωμόγεροι, λοιπόν, έθιμο πανάρχαιο, με σαφείς ρίζες στη λατρεία του Διονύσου(κάπως έτσι, άλλωστε, δεν ξεκίνησε και το θέατρο, οι τραγ-ωδίες...;) αλλά και στο μύθο της Περσεφόνης που άρπαξε ο Πλούτωνας (καθώς ένα από τα κλασικά του δρώμενα αναπαριστά μια ανάλογη σκηνή όπως θα δούμε) θα μπορούσαν να συνδεθούν ετυμολογικά από τη μίμηση (μίμος) μέχρι και με το θεό Μώμο που, όπως αναφέρει το "Νεότερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν του Ηλίου" ήταν:
http://firiki.pblogs.gr/tags/momogeroi-gr.html
Λίγη έρευνα στο ιντερνετ και λύνεται η απορία σας θα μπορούσε βέβαια η εύξεινος λέσχη να απαντήσει αλλά...