Ο ΑΗΣ Μελίτης, η πιο σύγχρονη λιγνιτική μονάδα της χώρας, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα τροφοδοσίας με λιγνίτη και είτε λειτουργεί με μειωμένο φορτίο είτε παραμένει περιστασιακά εκτός λειτουργίας. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί μεγάλη ανησυχία, καθόσον είναι γνωστό ότι στη λεκάνη Φλώρινας υπάρχει ποσότητα λιγνίτη ικανή να τροφοδοτήσει δυο λιγνιτικές μονάδες στον ΑΗΣ Μελίτης και όχι μόνο μια.
Σημερινή κατάσταση - προοπτικές
Τα λιγνιτωρυχεία και τα λιγνιτικά κοιτάσματα που υπάρχουν στην περιοχή Φλώρινας και με βάση τις προ 15ετίας μελέτες μπορούν δυνητικά να τροφοδοτήσουν τον ΑΗΣ Μελίτης, είναι (με αντίστοιχο επικαιροποιημένο απόθεμα) :
Λιγνιτωρυχείο Βεύης (παραχώρηση ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ), με απόθεμα 90 εκατ. τον.
Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας (παραχώρηση Ρόζα), με απόθεμα 55 εκατ. τον.
Λιγνιτωρυχείο Κλειδιού (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα 30 εκατ. τον.
Κοίτασμα Βεύης (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα 60 εκατ. τον.
Κοίτασμα Λόφων-Μελίτης (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα 40 εκατ. τον.
Αθροιστικά τα δυο ιδιωτικά ορυχεία έχουν απόθεμα 145 εκατ. τον. και οι τρεις παραχωρήσεις της ΔΕΗ 130 εκατ. τον.
(Υπάρχει επίσης το κοίτασμα Μελίτης-Αχλάδας (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα περίπου 22 εκατ. τον., που δεν θεωρείται επί του παρόντος οικονομικά εκμεταλλεύσιμο, λόγω υψηλής σχέσης εκμετάλλευσης).
Η κατάστασή τους σήμερα έχει ως εξής :
• Το Λιγνιτωρυχείο Βεύης (παραχώρηση ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ), παραμένει κλειστό από το 2002, μετά την έκπτωση της ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ ΑΜΕΤΒΕ από τα μισθωτικά της δικαιώματα. Το Μάιο 2006 προκηρύχτηκε από το ΥΠ.ΑΝ. δημόσιος πλειοδοτικός διαγωνισμός, ο οποίος κηρύχθηκε άγονος τον Αύγουστο 2009, οπότε ανακοινώθηκε δημόσια πρόσκληση για την ανάθεση με διαπραγματεύσεις του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης του λιγνιτωρυχείου. Το Φεβρουάριο 2010 το Υ.Π.Ε.Κ.Α. δημοσίευσε νέα πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εκμίσθωση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης του δημοσίου λιγνιτωρυχείου Βεύης. Η πρόσκληση αυτή παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα. Ακόμα και αν γίνει άμεσα η ανάθεση, οι διαδικασίες αποκατάστασης των περιοχών εκσκαφής & απόθεσης του λιγνιτωρυχείου, οι διαδικασίες περιβαλλοντικής και μεταλλευτικής αδειοδότησης, καθώς και πρόσκτησης των απαραίτητων εκτάσεων αναμένεται ότι θα επιτρέψουν την επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου σε διάστημα που μπορεί να κυμαίνεται από μερικούς μήνες σε περίπτωση συναίνεσης έως μερικά χρόνια σε περίπτωση αντιδικίας με την τοπική κοινωνία.
• Το Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας (παραχώρηση Ρόζα), είχε μέχρι πρόσφατα σύμβαση με τη ΔΕΗ για να παραδίδει 3 εκατ. τόννους ±20% λιγνίτη ανά έτος. Από την Επιτροπή Ανταγωνισμού η διάρκεια της σύμβασης περιορίστηκε μέχρι το 2022, ενώ είχε υπογραφεί για το σύνολο του κοιτάσματος. Τα μισθωτικά δικαιώματα της «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ» λήγουν το 2018, με δυνατότητα παράτασης μέχρι το 2023. Για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Αχλάδας είναι απαραίτητη η άμεση μετεγκατάσταση του Δημ. Διαμερίσματος Αχλάδας, που ήδη έχει αρχίσει να γίνεται περίκλειστο από την εκμετάλλευση. Υπάρχουν προβλήματα και αντιδράσεις φορέων της τοπικής κοινωνίας που σχετίζονται με την έγκριση περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του λιγνιτωρυχείου.
• Το Λιγνιτωρυχείο Κλειδιού (παραχώρηση ΔΕΗ), παραμένει ανενεργό από τα μέσα του 2008, λόγω προβλημάτων ευστάθειας της εξωτερικής απόθεσης. Έκτοτε τα φαινόμενα αστάθειας έχουν γενικευθεί και έχει εκδηλωθεί κατολίσθηση και στο χώρο εκσκαφής. Για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Κλειδιού είναι απαραίτητη η μετεγκατάσταση του Δημ. Διαμερίσματος Κλειδιού. Υπάρχουν προβλήματα και αντιδράσεις φορέων της τοπικής κοινωνίας που σχετίζονται με την έγκριση περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του λιγνιτωρυχείου.
• Τέλος στα κοιτάσματα των περιοχών Βεύης (παραχώρηση ΔΕΗ) και Λόφων-Μελίτης (παραχώρηση ΔΕΗ), δεν έχουν γίνει ούτε προκαταρκτικές ενέργειες για την εκμετάλλευσή τους, καθόσον αυτή συναρτάται με την εξέλιξη του διαγωνισμού για το Λιγνιτωρυχείο Βεύης (παραχώρηση ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ).
Με βάση τα πιο πάνω δεν είναι καθόλου περίεργο που ο ΑΗΣ Μελίτης έκλεισε ελλείψει λιγνίτη, αφού η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι τροφοδοσία μιας μόνο μονάδας από ένα μόνο (ιδιωτικό) ορυχείο. Αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση που, όπως αναφέρεται στο Παράρτημα, εξέταζε η μελέτη του 1995-96 και την απέρριπτε επειδή δεν θα εξασφάλιζε την απρόσκοπτη τροφοδοσία, τόσο από πλευράς ποσότητας όσο και ποιότητας !
Επισημαίνεται ότι το ορυχείο που τροφοδοτεί τον ΑΗΣ Μελίτης είναι από τα δύο ιδιωτικά αυτό που έχει τα μικρότερα αποθέματα και εξαντλείται με ρυθμό ταχύτερο του προβλεπόμενου, γεγονός που θα επιβαρύνει και μελλοντικά τη λειτουργία του ΑΗΣ Μελίτης.
Συμπεράσματα - Προτάσεις
• Η διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του ΑΗΣ Μελίτης είναι πολύ σημαντική για τη χώρα, αλλά και τη Δυτική Μακεδονία ειδικότερα, καθόσον πρόκειται για την πλέον σύγχρονη λιγνιτική Μονάδα της χώρας, ηλικίας μόλις 8 ετών, με σύστημα αποθείωσης και μειωμένες εκπομπές ρύπων. Δεν είναι κατανοητό και ούτε οικονομικά αποτελεσματικό το να λειτουργούν με πλήρες φορτίο εξαιρετικά παλαιές Μονάδες, όπως π.χ. η Πτολεμαΐδα ΙΙ, ηλικίας 52 ετών, και να μην λειτουργεί ο ΑΗΣ Μελίτης.
• Στο Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας πρέπει να κινηθεί άμεσα και εξαιρετικά κατεπειγόντως η διαδικασία μετεγκατάστασης του Δημ. Διαμερίσματος Αχλάδας, προκειμένου να γίνει το ταχύτερο η εκμετάλλευση του κοιτάσματος κάτω από τους Οικισμούς. Οι σχετικές διαδικασίες να γίνουν σε απόλυτη προτεραιότητα. Η παρούσα κατάσταση δεν εξυπηρετεί ούτε τους κατοίκους, (που υφίστανται ήδη τις επιπτώσεις από τη μεταλλευτική δραστηριότητα), ούτε τον εκμεταλλευτή, (που ήδη δεν έχει πρόσβαση στο κεντρικό τμήμα του κοιτάσματος), ούτε τη ΔΕΗ, (που ήδη έχει τον ΑΗΣ Μελίτης σταματημένο ελλείψει λιγνίτη), ούτε την αειφορία της περιοχής Αχλάδας.
• Η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης είναι ιδιαίτερα επείγουσα, προκειμένου να συμβάλλει στην τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης, όπως προβλεπόταν από τις μελέτες με βάση τις οποίες κατασκευάστηκε. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι δεν πρόκειται για διάνοιξη νέου λιγνιτωρυχείου σε «παρθένα» περιοχή, όπως π.χ. στην Ελασσόνα & τη Δράμα, αλλά για επαναλειτουργία ενός υφιστάμενου εδώ και δεκαετίες λιγνιτωρυχείου, που λειτούργησε πάντα ως ιδιωτική επιχείρηση, που η επαναλειτουργία του υποστηρίζεται από τη μεγάλη πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας και που βρίσκεται σε διαγωνιστική διαδικασία για ανάθεση από την άνοιξη 2006. Η Κυβέρνηση καλείται να βρει επιτέλους τις λύσεις στα όποια προβλήματα ή εμπόδια υφίστανται στη διαδικασία ανάθεσης που επέλεξε.
• Η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης επίσης είναι ιδιαίτερα επείγουσα, προκειμένου να συμβάλλει στην καταπολέμηση της ανεργίας στη Δυτική Μακεδονία, στην αύξηση του ΑΕΠ από δημιουργία οικονομικής δραστηριότητας στον πρωτογενή τομέα, στην αύξηση των δημοσίων εσόδων από μισθώματα-ΦΠΑ-φόρο μισθωτών υπηρεσιών και λοιπούς έμμεσους & άμεσους φόρους και στην άμβλυνση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από δυνατότητα αποκατάστασης του εγκαταλειμμένου επί εννιά χρόνια λιγνιτωρυχείου. Ιδιαίτερα μάλιστα στις δύσκολες σημερινές οικονομικές συνθήκες που αντιμετωπίζει η χώρα και που οι επενδύσεις, ιδίως του ιδιωτικού τομέα, είναι απολύτως επιθυμητές, είναι ανεπίτρεπτη πολυτέλεια να διατηρούμε κλειστά τα δικά μας ορυχεία και να εισάγουμε καύσιμα προκειμένου να καλύψουμε τις ανάγκες μας (λιγνίτη από τη Βουλγαρία, λιθάνθρακα από τη Ρωσία, φυσικό αέριο από Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία, Αλγερία, Κατάρ, κ.λπ.). Δεν είναι κατανοητό το να «φρενάρει» η ανάπτυξη στη Δυτική Μακεδονία και να κατευθύνεται στο εξωτερικό. Στην παρούσα φάση πρέπει να εξεταστούν και οι δυνατότητες επαύξησης της τροφοδοσίας από το λιγνιτωρυχείο της ΛΑΡΚΟ στα Σέρβια, που είναι σε λειτουργία, είναι ελληνικό και πολύ πιο κοντά από τη Βουλγαρία.
• Η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης επίσης είναι ιδιαίτερα επείγουσα, προκειμένου να επιτρέψει την αξιοποίηση του τμήματος του κοιτάσματος που έχει παραχωρηθεί στη ΔΕΗ. Η ορθολογική εκμετάλλευση και η πλήρης απόληψη του κοιτάσματος της Βεύης μπορεί να γίνει μόνο με συνεργασία των δυο παραχωρησιούχων. Η ανάπτυξη δυο ξεχωριστών εκμεταλλεύσεων στις αντίστοιχες παραχωρήσεις θα είναι μη ορθολογική και θα οδηγήσει μόνο στην κατασπατάληση του εθνικού ορυκτού πλούτου.
• Ιδιαίτερα επείγουσα είναι επίσης η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Κλειδιού προκειμένου να συμβάλλει στην τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης.
• Επισημαίνεται ότι για την εκμετάλλευση των λιγνιτωρυχείων Κλειδιού & Βεύης απαιτείται η έγκαιρη μετατόπιση της σιδηρ. γραμμής και της εθνικής οδού Φλώρινας-Αμυνταίου, καθώς και γραμμής Υ.Τ. εκτός των περιοχών εκμετάλλευσης.
• Για το πεδίο Λόφων-Μελίτης θα πρέπει να συνταχθούν οι απαραίτητες μελέτες και οριστική οικονομοτεχνική αξιολόγηση, προκειμένου να υπάρχουν όλα τα στοιχεία για τον σχεδιασμό και τις όποιες επιλογές εκμετάλλευσης.
• Τέλος, όπως και το 1999 διατύπωνε το TEE/Τμήμα Δυτ. Μακεδονίας, η περιοχή Φλώρινας διαθέτει πλούσια λιγνιτικά κοιτάσματα, που αποτελούν εθνικό πλούτο και θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους με τον πλέον ορθολογικό και ωφέλιμο τρόπο για την κοινωνία και την εθνική οικονομία. Σύμφωνα δε με τις μελέτες που συντάχθηκαν το 1995-96, όπως αναφέρεται στο Παράρτημα, η συνολική εκμετάλλευση οδηγεί μονοσήμαντα στην επαναδημοπράτηση το συντομότερο και της Μονάδας Μελίτη ΙΙ από τη ΔΕΗ, που θα επιτρέψει την αντικατάσταση παλαιών λιγνιτικών Μονάδων.
Κοζάνη, 17 Μαΐου 2011
Για τη Δ.Ε. του ΤΕΕ/ΤΔΜ
Ο Πρόεδρος
Μαυροματίδης Δημήτρης
Σημείωση:
Το παρόν κείμενο αποτελεί απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Τμήματος Δυτικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, μετά από σχετική εισήγηση της Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας του Τμήματος
Ιστορικό δημιουργίας του ΑΗΣ Μελίτης
Το Μάιο 1999, Ομάδα Εργασίας του TEE/Τμήμα Δυτ. Μακεδονίας είχε προβεί στη «Διαμόρφωση θέσεων του ΤΕΕ/ΤΔΜ για την νέα λιγνιτική μονάδα Φλώρινας - Λειτουργία των νέων ορυχείων για την τροφοδοσία της».
Στο κείμενο της Ομάδας Εργασίας σημειώνεται ότι «για τους λιγνίτες της περιοχής Φλώρινας συντάχθηκαν δύο μελέτες από πλευράς ΔΕΗ, σε συνεργασία από τον γερμανικό οίκο Rheinbraun Engineering (RE) : η μία μελέτη αφορούσε την ταυτότητα του καυσίμου και έγινε το 1994 - 95, ενώ η δεύτερη ήταν η Μεταλλευτική Μελέτη που έγινε το 1995 - 96.
Οι δύο μελέτες πρότειναν τη δημιουργία στον ΑΗΣ Μελίτης 2 μονάδων των 330 MW, οι οποίες θα τροφοδοτούνται από τα 2 ορυχεία Βεύης και Αχλάδας (παραχωρήσεις ιδιωτών & ΔΕΗ) για 47 χρόνια, με ετήσια παραγωγή 5.106 tn λιγνίτη. Προτάθηκε η κατασκευή δυο μονάδων και όχι μόνο μιας, επειδή τα χαρακτηριστικά των ορυχείων είναι τέτοια, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά με το συνδυασμό ενός ορυχείου με μια μονάδα.
Κατά την άποψη των μελετητών η λειτουργία του σταθμού από ορυχεία μόνο των παραχωρήσεων της ΔΕΗ θα οδηγούσε σε αντιοικονομικό αποτέλεσμα επειδή τα αποθέματά τους δεν επαρκούν για να τροφοδοτήσουν το σταθμό για 45 χρόνια, η ποιότητα του λιγνίτη των κοιτασμάτων αυτών είναι χαμηλή, θα χρειαστούν νέες διανοίξεις εξ αρχής και θα γίνει σπατάλη κοιτάσματος.
Εξετάστηκε επίσης η λύση της τροφοδοσίας του σταθμού μόνο από τα ιδιωτικά ορυχεία και απορρίφθηκε επειδή θα εξαρτούσε την ηλεκτροπαραγωγή αποκλειστικά από τις συγκεκριμένες εταιρείες (ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ και ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ) και δεν θα εξασφάλιζε την απρόσκοπτη τροφοδοσία του, τόσο από πλευράς ποσότητας όσο και ποιότητας για όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του.
Όπως επισημαινόταν στο κείμενο της Ομάδας Εργασίας, η ΔΕΗ ως επιχείρηση διαθέτει όλη την υποδομή, την τεχνογνωσία, την εμπειρία και την επιχειρηματική δυνατότητα για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων από μόνη της και δεν έχει ανάγκη αντίστοιχης υποστήριξης από τις υπόψη ιδιωτικές εταιρείες. Επιπλέον διασφαλίζει περισσότερο από τις ιδιωτικές εταιρείες τόσο την ορθολογική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων όσο και την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Το βασικό στοιχείο που μπορούν να προσφέρουν στη ΔΕΗ οι υπόψη ιδιωτικές εταιρείες είναι οι παραχωρήσεις του δικαιώματος εκμετάλλευσης που έχουν μέχρι τη λήξη των συμβολαίων τους, οι απαλλοτριώσεις που έγιναν, καθώς και η διενεργηθείσα μέχρι σήμερα γεωτρητική έρευνα.
Η ΔΕΗ ως ιδιοκτήτρια επιχείρηση του ΑΗΣ Μελίτης οφείλει, μέσα στα πλαίσια των υπαρχουσών παραχωρήσεων και μισθώσεων, που αποφασίζει και ρυθμίζει η πολιτεία, να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες προκειμένου να λειτουργήσει τον σταθμό εξασφαλίζοντας την απαιτούμενη ποιότητα, ποσότητα και απρόσκοπτη τροφοδοσία καυσίμου με τον πλέον οικονομικό τρόπο. Η οικονομικότητα επιβάλλεται πλέον και από την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα ισχύσει στην χώρα μας από το 2001.
Συνεπώς καθοριστικό στοιχείο για την όποια επιλογή εκμετάλλευσης των λιγνιτών είναι η αποφυγή των οικονομικών εκταμιεύσεων, που θα επιβαρύνουν περαιτέρω το συνολικό κόστος της παραγόμενης Kwh και ο τρόπος που θα επιλεγεί για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων και την τροφοδοσία του σταθμού θα πρέπει να είναι νομικά εφικτός, να έχει επιχειρησιακά πλεονεκτήματα (εξασφάλιση ποιότητας και ποσότητας, ασφάλεια τροφοδοσίας, ανταγωνιστικότητα κ.λπ.) και να εξασφαλίζει τη βέλτιστη ωφέλεια για την Κοινωνία.»
Ιστορικό προβλημάτων τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης
Με βάση τα πιο πάνω κατασκευάστηκε και λειτούργησε από το 2003 η 1η Μονάδα του ΑΗΣ Μελίτης. Τον Ιούλιο 2008 η ΔΕΗ αποφάσισε την κατασκευή του ΑΗΣ Μελίτης ΙΙ, συνολικής ισχύος 420-450 MW, με δυνατότητα παροχής θερμικής ενέργειας ισχύος 70 MWth για τηλεθέρμανση και με πρόβλεψη ενσωμάτωσης τεχνολογίας δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2), προϋπολογισμού 675 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, στο Διεθνή Μειοδοτικό Διαγωνισμό το 2009 δεν υποβλήθηκε καμία προσφορά και η εκ νέου δημοπράτηση του έργου συνδέθηκε από τη ΔΕΗ με την επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου της Βεύης (που ήδη από το 2006 ήταν σε διαδικασία πλειοδοτικού διαγωνισμού για ανάθεση σε νέο εκμεταλλευτή).
Για την τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης η ΔΕΗ συνήψε συμβάσεις με τα δυο λιγνιτωρυχεία ιδιωτών στη Βεύη και την Αχλάδα και ανέπτυξε το μικρό ιδιόκτητο Ορυχείο της στην Αχλάδα. Όμως το 2002 η εταιρεία ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ ΑΜΕΤΒΕ κηρύχτηκε έκπτωτη των μισθωτικών της δικαιωμάτων και το λιγνιτωρυχείο της Βεύης ουδέποτε τροφοδότησε τον ΑΗΣ Μελίτης.
Ο ΑΗΣ Μελίτης τροφοδοτήθηκε από την έναρξη λειτουργίας του από το ιδιωτικό Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας. Από το 2003 μέχρι το 2006 τροφοδοτήθηκε συμπληρωματικά από το μικρό Ορυχείο Αχλάδας της ΔΕΗ, το οποίο και εξοφλήθηκε. Από το 2006 μέχρι το 2008 τροφοδοτήθηκε συμπληρωματικά από το Ορυχείο Κλειδιού της ΔΕΗ, το οποίο όμως αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα ευστάθειας της εξωτερικής απόθεσης και διέκοψε τη λειτουργία του. Από τα μέσα του 2008 ο ΑΗΣ Μελίτης τροφοδοτείται μόνο από το ιδιωτικό Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας και αμέσως μετά, από το τέλος 2008, παρουσιάστηκαν προβλήματα ανεπαρκούς τροφοδότησης του ΑΗΣ Μελίτης. Έτσι, από Δελτία Τύπου της ΔΕΗ και δημοσιεύματα, προκύπτουν ενδεικτικά τα εξής :
• στις 9.1.2009 υπάρχει Δελτίο Τύπου της ΔΕΗ με τίτλο «Η προσωρινή μείωση των αποθεμάτων λιγνίτη δεν επηρεάζει την ομαλή λειτουργία του ΑΗΣ Μελίτης», στο οποίο -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι «Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν στο τελευταίο διάστημα και των συμβατικών απαιτήσεων της Επιχείρησης σε ποιοτικά χαρακτηριστικά του παραδιδόμενου λιγνίτη σημειώθηκε μείωση των αποθεμάτων»,
(http://www.dei.gr/ecPage.aspx?id=4931&nt=18〈=1),
• στις 10.1.2009 ο τότε Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ επισκέφθηκε την περιοχή για εξέταση της κατάστασης και μετά από επιτόπου σύσκεψη των εμπλεκομένων μερών -μεταξύ άλλων- δήλωσε ότι : «από πλευράς ποσοτήτων, αλλά και από πλευράς ποιότητας λιγνίτη, δεν είμαστε στα νούμερα τα οποία πρέπει να τροφοδοτούμε τη μονάδα. Αυτό είναι πάρα πολύ ανησυχητικό και ιδιαίτερα ανησυχητικό για μένα, διότι όπως ξέρετε στην περιοχή αυτή η ΔΕΗ θέλει να επενδύσει και σε μια δεύτερη μονάδα. Ήρθα να δω το θέμα από κοντά, να δω τους συνεργάτες, την οικογένεια Ρόζα( ), την οικογένεια Μεσήνη( ), να μιλήσουμε, να φροντίσουμε να συντονιστούμε και να δουλέψουμε σαν να είμαστε μια εταιρία, ώστε ο ΑΗΣ Μελίτης να έχει και την απαιτούμενη ποσότητα και την απαιτούμενη ποιότητα λιγνίτη».
(http://www.makthes.gr/news/economy/31614/) &
(http://anatropiflo.blogspot.com/2009_01_01_archive.html)
• Από το 2009 έγιναν (και συνεχίζουν να γίνονται) εισαγωγές λιγνίτη υψηλής θερμογόνας δύναμης από τη Βουλγαρία για να καλυφθούν οι ανάγκες του ΑΗΣ Μελίτης. Από το 2009 μέχρι και τον Απρίλιο 2011 έχουν εισαχθεί περίπου 65 χιλ. τόννοι λιγνίτη από τη Βουλγαρία, ποσοστό περίπου 1,1% της τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης.
(http://www.dei.gr/Default.aspx?id=12389&nt=18〈=1) &
http://www.spartakos-dei.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=70&Itemid=1
• στις 24.9.2009 υπάρχει Δελτίο Τύπου της ΔΕΗ με τίτλο «Σχετικά με τη λειτουργία και τα αποθέματα του ΑΗΣ Μελίτης», στο οποίο -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι «Η τροφοδοσία με λιγνίτη του ΑΗΣ Μελίτης πραγματοποιείται μόνο από ιδιωτικό λιγνιτωρυχείο το οποίο αυτή την περίοδο αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα ως προς την ανάπτυξή του. Λόγω αυτών των προβλημάτων είναι περιορισμένη η τροφοδοσία του Σταθμού με λιγνίτη, με αποτέλεσμα να κινούνται σε οριακά επίπεδα τα αποθέματά του. Η ΔΕΗ από την πλευρά της προσπαθεί να βοηθήσει τους ιδιώτες ιδιοκτήτες του λιγνιτωρυχείου, ώστε να επιλυθούν άμεσα τα προβλήματα και να τροφοδοτούν κανονικά τον ΑΗΣ Μελίτης. Παράλληλα η ΔΕΗ έχει ξεκινήσει όλες εκείνες τις ενέργειες που απαιτούνται για την ανάπτυξη των δικών της λιγνιτικών κοιτασμάτων στην περιοχή του ΑΗΣ Μελίτης, ώστε να καλύπτονται πλήρως οι ανάγκες του συγκεκριμένου Ατμοηλεκτρικού Σταθμού και από άλλες πηγές.» (http://www.dei.gr/ecPage.aspx?id=6324&nt=105〈=1)
• από 30.10.2009 έως 03.11.2009 ο ΑΗΣ Μελίτης τέθηκε εκτός λειτουργίας για να αυξηθούν τα αποθέματα λιγνίτη,
(http://www.capital.gr/News.asp?id=845566)
• στις 2.11.2009 υπάρχει νέο Δελτίο Τύπου της ΔΕΗ με τίτλο «Σχετικά με την επαρκή τροφοδοσία με λιγνίτη της Μονάδας I του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού (ΑΗΣ) Μελίτης», όπου -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι «Είναι γεγονός ότι, εδώ και πολλούς μήνες -όπως ήδη έχει ανακοινώσει η ΔΕΗ- παρουσιάζονται προβλήματα ως προς την τροφοδοσία από την εταιρεία "Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας" του ΑΗΣ Μελίτης με λιγνίτη. Τα προβλήματα αυτά οφείλονται αφενός σε προβλήματα της εταιρείας "Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας" στην εκμετάλλευση του ορυχείου της και αφετέρου στον αυξημένο αριθμό ωρών λειτουργίας της Μονάδας, το 2009. Για τη μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος, η ΔΕΗ προχώρησε στις ακόλουθες δράσεις:
1. Από κοινού με την εταιρεία "Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας" προχωρεί στην προσαρμογή της υφιστάμενης Σύμβασης στα νέα δεδομένα, ώστε να καλυφθούν οι ποιοτικές και ποσοτικές ανάγκες της Μονάδας σε καύσιμο.
2. Προμηθεύεται λιγνίτη υψηλής θερμογόνου δύναμης από το εξωτερικό και προχωρεί σε ανάμειξη με λιγνίτη χαμηλής θερμογόνου δύναμης».
(http://www.dei.gr/ecPage.aspx?id=6736&nt=18〈=1)
• Τον Ιανουάριο 2010 η ΔΕΗ υπέγραψε νέα σύμβαση με τη «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ» για πώληση 3 εκατ. τόννων ±20% λιγνίτη ανά έτος. Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του ΔΣ/ΔΕΗ, με την ποσότητα αυτή «διασφαλίζεται η τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης».
http://www.dei.gr/Default.aspx?id=9980&nt=18〈=1
• Στις 10.8.2010, με τη 4265/10.8.2010 επιστολή προς τον Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΔΕΗ ΑΕ το Σωματείο «Σπάρτακος» με θέμα «Ασφαλής Τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης» -μεταξύ άλλων- αναφέρει ότι «Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Ορυχείο είναι εξαιρετικά δύσκολη, χωρίς προοπτική άμεσης ανάκαμψης κι αυτό οφείλεται στη δυσχερή σχέση εκμετάλλευσης, αλλά πρωτίστως στον ανορθόδοξο τρόπο εκμετάλλευσης που στο τέλος μπορεί να αποβεί μοιραίος για τη ζωή και την ασφάλεια των εργαζομένων. Στην πρόσφατη επίσκεψή μας στις 7.8.2010 στο Ορυχείο Αχλάδας, στη θέση Γιουρούκι, διαπιστώσαμε έλλειψη κοιτάσματος, αδυναμία εξόρυξης και κυρίως σωρεία μεταλλευτικών παραβάσεων, για τις οποίες άμεσα πρέπει να παρέμβει η Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος. Σημειώνουμε ότι από το Φρύδι της Πρώτης Τομής δεν υπάρχει πλέον ΚΑΜΙΑ!!! βαθμίδα έως το Δάπεδο της τελευταίας (συνολικού ύψους κατακόρυφης εκσκαφής περισσότερο από 80 μέτρα), με ορατό τον κίνδυνο κατολίσθησης, ενώ οι αποθέσεις γίνονται εσωτερικά, αφού δεν εξασφαλίστηκε ακόμη νέος χώρος εκτός του Ορυχείου για τον σκοπό αυτό».
• τον Αύγουστο 2010 η ΜΕΤΕ ΑΕ, η μόνη Ανάδοχος της «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ», έλυσε πρόωρα τη σύμβαση της, (που κανονικά ίσχυε μέχρι το 2012).
• Στις 31.8.2010, με τη 1165/31.8.2010 επιστολή που στάλθηκε στην Υπουργό ΠΕΚΑ και κοινοποιήθηκε και στον Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΔΕΗ ΑΕ, το Σωματείο «Λυγκηστίς» με θέμα «Κίνδυνος Τροφοδοσίας ΑΗΣ Μελίτης, άμεση ανάγκη λειτουργίας λιγνιτωρυχείων Κλειδιού και Βεύης», -μεταξύ άλλων- αναφέρει ότι «Η τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης με λιγνίτη αναμένεται να αντιμετωπίσει σοβαρότατα προβλήματα από το τέλος του 2010 και μετέπειτα με ορατό τον κίνδυνο να βρεθεί εκτός λειτουργίας λόγω μη επαρκούς σχεδιασμού.
Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο συγκεκριμένο λιγνιτωρυχείο είναι ακόμα πολλά :
- Στο νέο μέτωπο εκμετάλλευσης, περιοχή Γιουρούκι δεν έχει λυθεί μέχρι σήμερα το θέμα που φαίνεται να υπάρχει με την αρχαιολογία η οποία έχει δεσμεύσει μεγάλη περιοχή.
- Υπάρχει πρόβλημα χώρου αποθέσεων λόγω καθυστέρησης έκδοσης δικαστικών αποφάσεων.
- Δε φαίνεται να προχωρά η περιβαλλοντική μελέτη για την επέκταση του λιγνιτωρυχείου προς τον κάμπο της Μελίτης, για την οποία γνωμοδότησε αρνητικά το τοπικό συμβούλιο Μελίτης, ο δήμος Μελίτης και η Νομαρχία Φλώρινας.
- Δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική ενέργεια και δεν υπάρχει καμία σχετική πρόοδος για τη μετεγκατάσταση ή αναγκαστική απαλλοτρίωση του χωριού της Αχλάδας. Δεν έχει κατατεθεί καν η αναγκαία προς τούτο περιβαλλοντική μελέτη. Η αξιοποίηση του λιγνίτη που βρίσκεται κάτω από το χωριό Αχλάδα είναι αναγκαία για την εκτέλεση της σύμβασης που βρίσκεται σε ισχύ σήμερα καθώς τα περιφερειακά κοιτάσματα εξαντλούνται ταχύτατα.
Βάσει των σημερινών δεδομένων πριν το Φθινόπωρο του 2011, το λιγνιτωρυχείο Αχλάδας θα βρεθεί σε αδυναμία παραγωγής λόγω έλλειψης νέων χώρων προς εκμετάλλευση ικανών για την παραγωγή των ποσοτήτων που απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών της μονάδας.
Οι μόνες ποσότητες που μπορούν να εξορυχτούν θα βρίσκονται στον χώρο του κάμπου της Μελίτης και εντός των ορίων του χωριού Αχλάδα. Δεν υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι η μετεγκατάσταση του οικισμού μπορεί να πραγματοποιηθεί και η περιβαλλοντική μελέτη στον κάμπο ότι θα εγκριθεί.» (http://www.lygistis.gr/index.php/2010-02-10-09-41-50/50-2010-08-31-21-25-18)
Για την άμβλυνση των προβλημάτων ποσοτικής επάρκειας της τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης έγιναν κατά περιόδους (ή συνεχίζονται) μεταφορές λιγνίτη από το Λιγνιτωρυχείο της ΛΑΡΚΟ στη Λάβα Σερβίων, καθώς και λιγνίτη χαμηλής ποιότητας από τα Ορυχεία Μαυροπηγής & Αμυνταίου της ΔΕΗ, που αναμιγνύεται με καύσιμο καλύτερης ποιότητας.
Τα λιγνιτωρυχεία και τα λιγνιτικά κοιτάσματα που υπάρχουν στην περιοχή Φλώρινας και με βάση τις προ 15ετίας μελέτες μπορούν δυνητικά να τροφοδοτήσουν τον ΑΗΣ Μελίτης, είναι (με αντίστοιχο επικαιροποιημένο απόθεμα) :
Λιγνιτωρυχείο Βεύης (παραχώρηση ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ), με απόθεμα 90 εκατ. τον.
Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας (παραχώρηση Ρόζα), με απόθεμα 55 εκατ. τον.
Λιγνιτωρυχείο Κλειδιού (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα 30 εκατ. τον.
Κοίτασμα Βεύης (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα 60 εκατ. τον.
Κοίτασμα Λόφων-Μελίτης (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα 40 εκατ. τον.
Αθροιστικά τα δυο ιδιωτικά ορυχεία έχουν απόθεμα 145 εκατ. τον. και οι τρεις παραχωρήσεις της ΔΕΗ 130 εκατ. τον.
(Υπάρχει επίσης το κοίτασμα Μελίτης-Αχλάδας (παραχώρηση ΔΕΗ), με απόθεμα περίπου 22 εκατ. τον., που δεν θεωρείται επί του παρόντος οικονομικά εκμεταλλεύσιμο, λόγω υψηλής σχέσης εκμετάλλευσης).
Η κατάστασή τους σήμερα έχει ως εξής :
• Το Λιγνιτωρυχείο Βεύης (παραχώρηση ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ), παραμένει κλειστό από το 2002, μετά την έκπτωση της ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ ΑΜΕΤΒΕ από τα μισθωτικά της δικαιώματα. Το Μάιο 2006 προκηρύχτηκε από το ΥΠ.ΑΝ. δημόσιος πλειοδοτικός διαγωνισμός, ο οποίος κηρύχθηκε άγονος τον Αύγουστο 2009, οπότε ανακοινώθηκε δημόσια πρόσκληση για την ανάθεση με διαπραγματεύσεις του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης του λιγνιτωρυχείου. Το Φεβρουάριο 2010 το Υ.Π.Ε.Κ.Α. δημοσίευσε νέα πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εκμίσθωση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης του δημοσίου λιγνιτωρυχείου Βεύης. Η πρόσκληση αυτή παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα. Ακόμα και αν γίνει άμεσα η ανάθεση, οι διαδικασίες αποκατάστασης των περιοχών εκσκαφής & απόθεσης του λιγνιτωρυχείου, οι διαδικασίες περιβαλλοντικής και μεταλλευτικής αδειοδότησης, καθώς και πρόσκτησης των απαραίτητων εκτάσεων αναμένεται ότι θα επιτρέψουν την επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου σε διάστημα που μπορεί να κυμαίνεται από μερικούς μήνες σε περίπτωση συναίνεσης έως μερικά χρόνια σε περίπτωση αντιδικίας με την τοπική κοινωνία.
• Το Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας (παραχώρηση Ρόζα), είχε μέχρι πρόσφατα σύμβαση με τη ΔΕΗ για να παραδίδει 3 εκατ. τόννους ±20% λιγνίτη ανά έτος. Από την Επιτροπή Ανταγωνισμού η διάρκεια της σύμβασης περιορίστηκε μέχρι το 2022, ενώ είχε υπογραφεί για το σύνολο του κοιτάσματος. Τα μισθωτικά δικαιώματα της «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ» λήγουν το 2018, με δυνατότητα παράτασης μέχρι το 2023. Για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Αχλάδας είναι απαραίτητη η άμεση μετεγκατάσταση του Δημ. Διαμερίσματος Αχλάδας, που ήδη έχει αρχίσει να γίνεται περίκλειστο από την εκμετάλλευση. Υπάρχουν προβλήματα και αντιδράσεις φορέων της τοπικής κοινωνίας που σχετίζονται με την έγκριση περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του λιγνιτωρυχείου.
• Το Λιγνιτωρυχείο Κλειδιού (παραχώρηση ΔΕΗ), παραμένει ανενεργό από τα μέσα του 2008, λόγω προβλημάτων ευστάθειας της εξωτερικής απόθεσης. Έκτοτε τα φαινόμενα αστάθειας έχουν γενικευθεί και έχει εκδηλωθεί κατολίσθηση και στο χώρο εκσκαφής. Για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Κλειδιού είναι απαραίτητη η μετεγκατάσταση του Δημ. Διαμερίσματος Κλειδιού. Υπάρχουν προβλήματα και αντιδράσεις φορέων της τοπικής κοινωνίας που σχετίζονται με την έγκριση περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του λιγνιτωρυχείου.
• Τέλος στα κοιτάσματα των περιοχών Βεύης (παραχώρηση ΔΕΗ) και Λόφων-Μελίτης (παραχώρηση ΔΕΗ), δεν έχουν γίνει ούτε προκαταρκτικές ενέργειες για την εκμετάλλευσή τους, καθόσον αυτή συναρτάται με την εξέλιξη του διαγωνισμού για το Λιγνιτωρυχείο Βεύης (παραχώρηση ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ).
Με βάση τα πιο πάνω δεν είναι καθόλου περίεργο που ο ΑΗΣ Μελίτης έκλεισε ελλείψει λιγνίτη, αφού η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι τροφοδοσία μιας μόνο μονάδας από ένα μόνο (ιδιωτικό) ορυχείο. Αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση που, όπως αναφέρεται στο Παράρτημα, εξέταζε η μελέτη του 1995-96 και την απέρριπτε επειδή δεν θα εξασφάλιζε την απρόσκοπτη τροφοδοσία, τόσο από πλευράς ποσότητας όσο και ποιότητας !
Επισημαίνεται ότι το ορυχείο που τροφοδοτεί τον ΑΗΣ Μελίτης είναι από τα δύο ιδιωτικά αυτό που έχει τα μικρότερα αποθέματα και εξαντλείται με ρυθμό ταχύτερο του προβλεπόμενου, γεγονός που θα επιβαρύνει και μελλοντικά τη λειτουργία του ΑΗΣ Μελίτης.
Συμπεράσματα - Προτάσεις
• Η διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του ΑΗΣ Μελίτης είναι πολύ σημαντική για τη χώρα, αλλά και τη Δυτική Μακεδονία ειδικότερα, καθόσον πρόκειται για την πλέον σύγχρονη λιγνιτική Μονάδα της χώρας, ηλικίας μόλις 8 ετών, με σύστημα αποθείωσης και μειωμένες εκπομπές ρύπων. Δεν είναι κατανοητό και ούτε οικονομικά αποτελεσματικό το να λειτουργούν με πλήρες φορτίο εξαιρετικά παλαιές Μονάδες, όπως π.χ. η Πτολεμαΐδα ΙΙ, ηλικίας 52 ετών, και να μην λειτουργεί ο ΑΗΣ Μελίτης.
• Στο Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας πρέπει να κινηθεί άμεσα και εξαιρετικά κατεπειγόντως η διαδικασία μετεγκατάστασης του Δημ. Διαμερίσματος Αχλάδας, προκειμένου να γίνει το ταχύτερο η εκμετάλλευση του κοιτάσματος κάτω από τους Οικισμούς. Οι σχετικές διαδικασίες να γίνουν σε απόλυτη προτεραιότητα. Η παρούσα κατάσταση δεν εξυπηρετεί ούτε τους κατοίκους, (που υφίστανται ήδη τις επιπτώσεις από τη μεταλλευτική δραστηριότητα), ούτε τον εκμεταλλευτή, (που ήδη δεν έχει πρόσβαση στο κεντρικό τμήμα του κοιτάσματος), ούτε τη ΔΕΗ, (που ήδη έχει τον ΑΗΣ Μελίτης σταματημένο ελλείψει λιγνίτη), ούτε την αειφορία της περιοχής Αχλάδας.
• Η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης είναι ιδιαίτερα επείγουσα, προκειμένου να συμβάλλει στην τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης, όπως προβλεπόταν από τις μελέτες με βάση τις οποίες κατασκευάστηκε. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι δεν πρόκειται για διάνοιξη νέου λιγνιτωρυχείου σε «παρθένα» περιοχή, όπως π.χ. στην Ελασσόνα & τη Δράμα, αλλά για επαναλειτουργία ενός υφιστάμενου εδώ και δεκαετίες λιγνιτωρυχείου, που λειτούργησε πάντα ως ιδιωτική επιχείρηση, που η επαναλειτουργία του υποστηρίζεται από τη μεγάλη πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας και που βρίσκεται σε διαγωνιστική διαδικασία για ανάθεση από την άνοιξη 2006. Η Κυβέρνηση καλείται να βρει επιτέλους τις λύσεις στα όποια προβλήματα ή εμπόδια υφίστανται στη διαδικασία ανάθεσης που επέλεξε.
• Η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης επίσης είναι ιδιαίτερα επείγουσα, προκειμένου να συμβάλλει στην καταπολέμηση της ανεργίας στη Δυτική Μακεδονία, στην αύξηση του ΑΕΠ από δημιουργία οικονομικής δραστηριότητας στον πρωτογενή τομέα, στην αύξηση των δημοσίων εσόδων από μισθώματα-ΦΠΑ-φόρο μισθωτών υπηρεσιών και λοιπούς έμμεσους & άμεσους φόρους και στην άμβλυνση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από δυνατότητα αποκατάστασης του εγκαταλειμμένου επί εννιά χρόνια λιγνιτωρυχείου. Ιδιαίτερα μάλιστα στις δύσκολες σημερινές οικονομικές συνθήκες που αντιμετωπίζει η χώρα και που οι επενδύσεις, ιδίως του ιδιωτικού τομέα, είναι απολύτως επιθυμητές, είναι ανεπίτρεπτη πολυτέλεια να διατηρούμε κλειστά τα δικά μας ορυχεία και να εισάγουμε καύσιμα προκειμένου να καλύψουμε τις ανάγκες μας (λιγνίτη από τη Βουλγαρία, λιθάνθρακα από τη Ρωσία, φυσικό αέριο από Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία, Αλγερία, Κατάρ, κ.λπ.). Δεν είναι κατανοητό το να «φρενάρει» η ανάπτυξη στη Δυτική Μακεδονία και να κατευθύνεται στο εξωτερικό. Στην παρούσα φάση πρέπει να εξεταστούν και οι δυνατότητες επαύξησης της τροφοδοσίας από το λιγνιτωρυχείο της ΛΑΡΚΟ στα Σέρβια, που είναι σε λειτουργία, είναι ελληνικό και πολύ πιο κοντά από τη Βουλγαρία.
• Η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης επίσης είναι ιδιαίτερα επείγουσα, προκειμένου να επιτρέψει την αξιοποίηση του τμήματος του κοιτάσματος που έχει παραχωρηθεί στη ΔΕΗ. Η ορθολογική εκμετάλλευση και η πλήρης απόληψη του κοιτάσματος της Βεύης μπορεί να γίνει μόνο με συνεργασία των δυο παραχωρησιούχων. Η ανάπτυξη δυο ξεχωριστών εκμεταλλεύσεων στις αντίστοιχες παραχωρήσεις θα είναι μη ορθολογική και θα οδηγήσει μόνο στην κατασπατάληση του εθνικού ορυκτού πλούτου.
• Ιδιαίτερα επείγουσα είναι επίσης η επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου Κλειδιού προκειμένου να συμβάλλει στην τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης.
• Επισημαίνεται ότι για την εκμετάλλευση των λιγνιτωρυχείων Κλειδιού & Βεύης απαιτείται η έγκαιρη μετατόπιση της σιδηρ. γραμμής και της εθνικής οδού Φλώρινας-Αμυνταίου, καθώς και γραμμής Υ.Τ. εκτός των περιοχών εκμετάλλευσης.
• Για το πεδίο Λόφων-Μελίτης θα πρέπει να συνταχθούν οι απαραίτητες μελέτες και οριστική οικονομοτεχνική αξιολόγηση, προκειμένου να υπάρχουν όλα τα στοιχεία για τον σχεδιασμό και τις όποιες επιλογές εκμετάλλευσης.
• Τέλος, όπως και το 1999 διατύπωνε το TEE/Τμήμα Δυτ. Μακεδονίας, η περιοχή Φλώρινας διαθέτει πλούσια λιγνιτικά κοιτάσματα, που αποτελούν εθνικό πλούτο και θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους με τον πλέον ορθολογικό και ωφέλιμο τρόπο για την κοινωνία και την εθνική οικονομία. Σύμφωνα δε με τις μελέτες που συντάχθηκαν το 1995-96, όπως αναφέρεται στο Παράρτημα, η συνολική εκμετάλλευση οδηγεί μονοσήμαντα στην επαναδημοπράτηση το συντομότερο και της Μονάδας Μελίτη ΙΙ από τη ΔΕΗ, που θα επιτρέψει την αντικατάσταση παλαιών λιγνιτικών Μονάδων.
Κοζάνη, 17 Μαΐου 2011
Για τη Δ.Ε. του ΤΕΕ/ΤΔΜ
Ο Πρόεδρος
Μαυροματίδης Δημήτρης
Σημείωση:
Το παρόν κείμενο αποτελεί απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Τμήματος Δυτικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, μετά από σχετική εισήγηση της Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας του Τμήματος
Ιστορικό δημιουργίας του ΑΗΣ Μελίτης
Το Μάιο 1999, Ομάδα Εργασίας του TEE/Τμήμα Δυτ. Μακεδονίας είχε προβεί στη «Διαμόρφωση θέσεων του ΤΕΕ/ΤΔΜ για την νέα λιγνιτική μονάδα Φλώρινας - Λειτουργία των νέων ορυχείων για την τροφοδοσία της».
Στο κείμενο της Ομάδας Εργασίας σημειώνεται ότι «για τους λιγνίτες της περιοχής Φλώρινας συντάχθηκαν δύο μελέτες από πλευράς ΔΕΗ, σε συνεργασία από τον γερμανικό οίκο Rheinbraun Engineering (RE) : η μία μελέτη αφορούσε την ταυτότητα του καυσίμου και έγινε το 1994 - 95, ενώ η δεύτερη ήταν η Μεταλλευτική Μελέτη που έγινε το 1995 - 96.
Οι δύο μελέτες πρότειναν τη δημιουργία στον ΑΗΣ Μελίτης 2 μονάδων των 330 MW, οι οποίες θα τροφοδοτούνται από τα 2 ορυχεία Βεύης και Αχλάδας (παραχωρήσεις ιδιωτών & ΔΕΗ) για 47 χρόνια, με ετήσια παραγωγή 5.106 tn λιγνίτη. Προτάθηκε η κατασκευή δυο μονάδων και όχι μόνο μιας, επειδή τα χαρακτηριστικά των ορυχείων είναι τέτοια, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά με το συνδυασμό ενός ορυχείου με μια μονάδα.
Κατά την άποψη των μελετητών η λειτουργία του σταθμού από ορυχεία μόνο των παραχωρήσεων της ΔΕΗ θα οδηγούσε σε αντιοικονομικό αποτέλεσμα επειδή τα αποθέματά τους δεν επαρκούν για να τροφοδοτήσουν το σταθμό για 45 χρόνια, η ποιότητα του λιγνίτη των κοιτασμάτων αυτών είναι χαμηλή, θα χρειαστούν νέες διανοίξεις εξ αρχής και θα γίνει σπατάλη κοιτάσματος.
Εξετάστηκε επίσης η λύση της τροφοδοσίας του σταθμού μόνο από τα ιδιωτικά ορυχεία και απορρίφθηκε επειδή θα εξαρτούσε την ηλεκτροπαραγωγή αποκλειστικά από τις συγκεκριμένες εταιρείες (ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ και ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ) και δεν θα εξασφάλιζε την απρόσκοπτη τροφοδοσία του, τόσο από πλευράς ποσότητας όσο και ποιότητας για όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του.
Όπως επισημαινόταν στο κείμενο της Ομάδας Εργασίας, η ΔΕΗ ως επιχείρηση διαθέτει όλη την υποδομή, την τεχνογνωσία, την εμπειρία και την επιχειρηματική δυνατότητα για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων από μόνη της και δεν έχει ανάγκη αντίστοιχης υποστήριξης από τις υπόψη ιδιωτικές εταιρείες. Επιπλέον διασφαλίζει περισσότερο από τις ιδιωτικές εταιρείες τόσο την ορθολογική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων όσο και την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Το βασικό στοιχείο που μπορούν να προσφέρουν στη ΔΕΗ οι υπόψη ιδιωτικές εταιρείες είναι οι παραχωρήσεις του δικαιώματος εκμετάλλευσης που έχουν μέχρι τη λήξη των συμβολαίων τους, οι απαλλοτριώσεις που έγιναν, καθώς και η διενεργηθείσα μέχρι σήμερα γεωτρητική έρευνα.
Η ΔΕΗ ως ιδιοκτήτρια επιχείρηση του ΑΗΣ Μελίτης οφείλει, μέσα στα πλαίσια των υπαρχουσών παραχωρήσεων και μισθώσεων, που αποφασίζει και ρυθμίζει η πολιτεία, να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες προκειμένου να λειτουργήσει τον σταθμό εξασφαλίζοντας την απαιτούμενη ποιότητα, ποσότητα και απρόσκοπτη τροφοδοσία καυσίμου με τον πλέον οικονομικό τρόπο. Η οικονομικότητα επιβάλλεται πλέον και από την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα ισχύσει στην χώρα μας από το 2001.
Συνεπώς καθοριστικό στοιχείο για την όποια επιλογή εκμετάλλευσης των λιγνιτών είναι η αποφυγή των οικονομικών εκταμιεύσεων, που θα επιβαρύνουν περαιτέρω το συνολικό κόστος της παραγόμενης Kwh και ο τρόπος που θα επιλεγεί για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων και την τροφοδοσία του σταθμού θα πρέπει να είναι νομικά εφικτός, να έχει επιχειρησιακά πλεονεκτήματα (εξασφάλιση ποιότητας και ποσότητας, ασφάλεια τροφοδοσίας, ανταγωνιστικότητα κ.λπ.) και να εξασφαλίζει τη βέλτιστη ωφέλεια για την Κοινωνία.»
Ιστορικό προβλημάτων τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης
Με βάση τα πιο πάνω κατασκευάστηκε και λειτούργησε από το 2003 η 1η Μονάδα του ΑΗΣ Μελίτης. Τον Ιούλιο 2008 η ΔΕΗ αποφάσισε την κατασκευή του ΑΗΣ Μελίτης ΙΙ, συνολικής ισχύος 420-450 MW, με δυνατότητα παροχής θερμικής ενέργειας ισχύος 70 MWth για τηλεθέρμανση και με πρόβλεψη ενσωμάτωσης τεχνολογίας δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2), προϋπολογισμού 675 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, στο Διεθνή Μειοδοτικό Διαγωνισμό το 2009 δεν υποβλήθηκε καμία προσφορά και η εκ νέου δημοπράτηση του έργου συνδέθηκε από τη ΔΕΗ με την επαναλειτουργία του λιγνιτωρυχείου της Βεύης (που ήδη από το 2006 ήταν σε διαδικασία πλειοδοτικού διαγωνισμού για ανάθεση σε νέο εκμεταλλευτή).
Για την τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης η ΔΕΗ συνήψε συμβάσεις με τα δυο λιγνιτωρυχεία ιδιωτών στη Βεύη και την Αχλάδα και ανέπτυξε το μικρό ιδιόκτητο Ορυχείο της στην Αχλάδα. Όμως το 2002 η εταιρεία ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ ΑΜΕΤΒΕ κηρύχτηκε έκπτωτη των μισθωτικών της δικαιωμάτων και το λιγνιτωρυχείο της Βεύης ουδέποτε τροφοδότησε τον ΑΗΣ Μελίτης.
Ο ΑΗΣ Μελίτης τροφοδοτήθηκε από την έναρξη λειτουργίας του από το ιδιωτικό Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας. Από το 2003 μέχρι το 2006 τροφοδοτήθηκε συμπληρωματικά από το μικρό Ορυχείο Αχλάδας της ΔΕΗ, το οποίο και εξοφλήθηκε. Από το 2006 μέχρι το 2008 τροφοδοτήθηκε συμπληρωματικά από το Ορυχείο Κλειδιού της ΔΕΗ, το οποίο όμως αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα ευστάθειας της εξωτερικής απόθεσης και διέκοψε τη λειτουργία του. Από τα μέσα του 2008 ο ΑΗΣ Μελίτης τροφοδοτείται μόνο από το ιδιωτικό Λιγνιτωρυχείο Αχλάδας και αμέσως μετά, από το τέλος 2008, παρουσιάστηκαν προβλήματα ανεπαρκούς τροφοδότησης του ΑΗΣ Μελίτης. Έτσι, από Δελτία Τύπου της ΔΕΗ και δημοσιεύματα, προκύπτουν ενδεικτικά τα εξής :
• στις 9.1.2009 υπάρχει Δελτίο Τύπου της ΔΕΗ με τίτλο «Η προσωρινή μείωση των αποθεμάτων λιγνίτη δεν επηρεάζει την ομαλή λειτουργία του ΑΗΣ Μελίτης», στο οποίο -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι «Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν στο τελευταίο διάστημα και των συμβατικών απαιτήσεων της Επιχείρησης σε ποιοτικά χαρακτηριστικά του παραδιδόμενου λιγνίτη σημειώθηκε μείωση των αποθεμάτων»,
(http://www.dei.gr/ecPage.aspx?id=4931&nt=18〈=1),
• στις 10.1.2009 ο τότε Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ επισκέφθηκε την περιοχή για εξέταση της κατάστασης και μετά από επιτόπου σύσκεψη των εμπλεκομένων μερών -μεταξύ άλλων- δήλωσε ότι : «από πλευράς ποσοτήτων, αλλά και από πλευράς ποιότητας λιγνίτη, δεν είμαστε στα νούμερα τα οποία πρέπει να τροφοδοτούμε τη μονάδα. Αυτό είναι πάρα πολύ ανησυχητικό και ιδιαίτερα ανησυχητικό για μένα, διότι όπως ξέρετε στην περιοχή αυτή η ΔΕΗ θέλει να επενδύσει και σε μια δεύτερη μονάδα. Ήρθα να δω το θέμα από κοντά, να δω τους συνεργάτες, την οικογένεια Ρόζα( ), την οικογένεια Μεσήνη( ), να μιλήσουμε, να φροντίσουμε να συντονιστούμε και να δουλέψουμε σαν να είμαστε μια εταιρία, ώστε ο ΑΗΣ Μελίτης να έχει και την απαιτούμενη ποσότητα και την απαιτούμενη ποιότητα λιγνίτη».
(http://www.makthes.gr/news/economy/31614/) &
(http://anatropiflo.blogspot.com/2009_01_01_archive.html)
• Από το 2009 έγιναν (και συνεχίζουν να γίνονται) εισαγωγές λιγνίτη υψηλής θερμογόνας δύναμης από τη Βουλγαρία για να καλυφθούν οι ανάγκες του ΑΗΣ Μελίτης. Από το 2009 μέχρι και τον Απρίλιο 2011 έχουν εισαχθεί περίπου 65 χιλ. τόννοι λιγνίτη από τη Βουλγαρία, ποσοστό περίπου 1,1% της τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης.
(http://www.dei.gr/Default.aspx?id=12389&nt=18〈=1) &
http://www.spartakos-dei.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=70&Itemid=1
• στις 24.9.2009 υπάρχει Δελτίο Τύπου της ΔΕΗ με τίτλο «Σχετικά με τη λειτουργία και τα αποθέματα του ΑΗΣ Μελίτης», στο οποίο -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι «Η τροφοδοσία με λιγνίτη του ΑΗΣ Μελίτης πραγματοποιείται μόνο από ιδιωτικό λιγνιτωρυχείο το οποίο αυτή την περίοδο αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα ως προς την ανάπτυξή του. Λόγω αυτών των προβλημάτων είναι περιορισμένη η τροφοδοσία του Σταθμού με λιγνίτη, με αποτέλεσμα να κινούνται σε οριακά επίπεδα τα αποθέματά του. Η ΔΕΗ από την πλευρά της προσπαθεί να βοηθήσει τους ιδιώτες ιδιοκτήτες του λιγνιτωρυχείου, ώστε να επιλυθούν άμεσα τα προβλήματα και να τροφοδοτούν κανονικά τον ΑΗΣ Μελίτης. Παράλληλα η ΔΕΗ έχει ξεκινήσει όλες εκείνες τις ενέργειες που απαιτούνται για την ανάπτυξη των δικών της λιγνιτικών κοιτασμάτων στην περιοχή του ΑΗΣ Μελίτης, ώστε να καλύπτονται πλήρως οι ανάγκες του συγκεκριμένου Ατμοηλεκτρικού Σταθμού και από άλλες πηγές.» (http://www.dei.gr/ecPage.aspx?id=6324&nt=105〈=1)
• από 30.10.2009 έως 03.11.2009 ο ΑΗΣ Μελίτης τέθηκε εκτός λειτουργίας για να αυξηθούν τα αποθέματα λιγνίτη,
(http://www.capital.gr/News.asp?id=845566)
• στις 2.11.2009 υπάρχει νέο Δελτίο Τύπου της ΔΕΗ με τίτλο «Σχετικά με την επαρκή τροφοδοσία με λιγνίτη της Μονάδας I του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού (ΑΗΣ) Μελίτης», όπου -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι «Είναι γεγονός ότι, εδώ και πολλούς μήνες -όπως ήδη έχει ανακοινώσει η ΔΕΗ- παρουσιάζονται προβλήματα ως προς την τροφοδοσία από την εταιρεία "Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας" του ΑΗΣ Μελίτης με λιγνίτη. Τα προβλήματα αυτά οφείλονται αφενός σε προβλήματα της εταιρείας "Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας" στην εκμετάλλευση του ορυχείου της και αφετέρου στον αυξημένο αριθμό ωρών λειτουργίας της Μονάδας, το 2009. Για τη μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος, η ΔΕΗ προχώρησε στις ακόλουθες δράσεις:
1. Από κοινού με την εταιρεία "Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας" προχωρεί στην προσαρμογή της υφιστάμενης Σύμβασης στα νέα δεδομένα, ώστε να καλυφθούν οι ποιοτικές και ποσοτικές ανάγκες της Μονάδας σε καύσιμο.
2. Προμηθεύεται λιγνίτη υψηλής θερμογόνου δύναμης από το εξωτερικό και προχωρεί σε ανάμειξη με λιγνίτη χαμηλής θερμογόνου δύναμης».
(http://www.dei.gr/ecPage.aspx?id=6736&nt=18〈=1)
• Τον Ιανουάριο 2010 η ΔΕΗ υπέγραψε νέα σύμβαση με τη «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ» για πώληση 3 εκατ. τόννων ±20% λιγνίτη ανά έτος. Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του ΔΣ/ΔΕΗ, με την ποσότητα αυτή «διασφαλίζεται η τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης».
http://www.dei.gr/Default.aspx?id=9980&nt=18〈=1
• Στις 10.8.2010, με τη 4265/10.8.2010 επιστολή προς τον Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΔΕΗ ΑΕ το Σωματείο «Σπάρτακος» με θέμα «Ασφαλής Τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης» -μεταξύ άλλων- αναφέρει ότι «Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Ορυχείο είναι εξαιρετικά δύσκολη, χωρίς προοπτική άμεσης ανάκαμψης κι αυτό οφείλεται στη δυσχερή σχέση εκμετάλλευσης, αλλά πρωτίστως στον ανορθόδοξο τρόπο εκμετάλλευσης που στο τέλος μπορεί να αποβεί μοιραίος για τη ζωή και την ασφάλεια των εργαζομένων. Στην πρόσφατη επίσκεψή μας στις 7.8.2010 στο Ορυχείο Αχλάδας, στη θέση Γιουρούκι, διαπιστώσαμε έλλειψη κοιτάσματος, αδυναμία εξόρυξης και κυρίως σωρεία μεταλλευτικών παραβάσεων, για τις οποίες άμεσα πρέπει να παρέμβει η Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος. Σημειώνουμε ότι από το Φρύδι της Πρώτης Τομής δεν υπάρχει πλέον ΚΑΜΙΑ!!! βαθμίδα έως το Δάπεδο της τελευταίας (συνολικού ύψους κατακόρυφης εκσκαφής περισσότερο από 80 μέτρα), με ορατό τον κίνδυνο κατολίσθησης, ενώ οι αποθέσεις γίνονται εσωτερικά, αφού δεν εξασφαλίστηκε ακόμη νέος χώρος εκτός του Ορυχείου για τον σκοπό αυτό».
• τον Αύγουστο 2010 η ΜΕΤΕ ΑΕ, η μόνη Ανάδοχος της «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ», έλυσε πρόωρα τη σύμβαση της, (που κανονικά ίσχυε μέχρι το 2012).
• Στις 31.8.2010, με τη 1165/31.8.2010 επιστολή που στάλθηκε στην Υπουργό ΠΕΚΑ και κοινοποιήθηκε και στον Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΔΕΗ ΑΕ, το Σωματείο «Λυγκηστίς» με θέμα «Κίνδυνος Τροφοδοσίας ΑΗΣ Μελίτης, άμεση ανάγκη λειτουργίας λιγνιτωρυχείων Κλειδιού και Βεύης», -μεταξύ άλλων- αναφέρει ότι «Η τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης με λιγνίτη αναμένεται να αντιμετωπίσει σοβαρότατα προβλήματα από το τέλος του 2010 και μετέπειτα με ορατό τον κίνδυνο να βρεθεί εκτός λειτουργίας λόγω μη επαρκούς σχεδιασμού.
Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο συγκεκριμένο λιγνιτωρυχείο είναι ακόμα πολλά :
- Στο νέο μέτωπο εκμετάλλευσης, περιοχή Γιουρούκι δεν έχει λυθεί μέχρι σήμερα το θέμα που φαίνεται να υπάρχει με την αρχαιολογία η οποία έχει δεσμεύσει μεγάλη περιοχή.
- Υπάρχει πρόβλημα χώρου αποθέσεων λόγω καθυστέρησης έκδοσης δικαστικών αποφάσεων.
- Δε φαίνεται να προχωρά η περιβαλλοντική μελέτη για την επέκταση του λιγνιτωρυχείου προς τον κάμπο της Μελίτης, για την οποία γνωμοδότησε αρνητικά το τοπικό συμβούλιο Μελίτης, ο δήμος Μελίτης και η Νομαρχία Φλώρινας.
- Δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική ενέργεια και δεν υπάρχει καμία σχετική πρόοδος για τη μετεγκατάσταση ή αναγκαστική απαλλοτρίωση του χωριού της Αχλάδας. Δεν έχει κατατεθεί καν η αναγκαία προς τούτο περιβαλλοντική μελέτη. Η αξιοποίηση του λιγνίτη που βρίσκεται κάτω από το χωριό Αχλάδα είναι αναγκαία για την εκτέλεση της σύμβασης που βρίσκεται σε ισχύ σήμερα καθώς τα περιφερειακά κοιτάσματα εξαντλούνται ταχύτατα.
Βάσει των σημερινών δεδομένων πριν το Φθινόπωρο του 2011, το λιγνιτωρυχείο Αχλάδας θα βρεθεί σε αδυναμία παραγωγής λόγω έλλειψης νέων χώρων προς εκμετάλλευση ικανών για την παραγωγή των ποσοτήτων που απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών της μονάδας.
Οι μόνες ποσότητες που μπορούν να εξορυχτούν θα βρίσκονται στον χώρο του κάμπου της Μελίτης και εντός των ορίων του χωριού Αχλάδα. Δεν υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι η μετεγκατάσταση του οικισμού μπορεί να πραγματοποιηθεί και η περιβαλλοντική μελέτη στον κάμπο ότι θα εγκριθεί.» (http://www.lygistis.gr/index.php/2010-02-10-09-41-50/50-2010-08-31-21-25-18)
Για την άμβλυνση των προβλημάτων ποσοτικής επάρκειας της τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης έγιναν κατά περιόδους (ή συνεχίζονται) μεταφορές λιγνίτη από το Λιγνιτωρυχείο της ΛΑΡΚΟ στη Λάβα Σερβίων, καθώς και λιγνίτη χαμηλής ποιότητας από τα Ορυχεία Μαυροπηγής & Αμυνταίου της ΔΕΗ, που αναμιγνύεται με καύσιμο καλύτερης ποιότητας.
ολες οι σκεψεις και οι αναλύσεις που έκανα εδώκαι πολλάχρόνια σαν Φλωρινιώτης καταλήγουν σε ένα μόνο συμπέρασμα:υπαρχει ενορχηστρωμενο ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΑΞΙΩΣΗΣ της πιο σύγχρονης μονάδας στην Ελλάδα με ΕΝΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΟΥΣ ΙΔΙΩΤΕΣ .Ο ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ???????????????
ΑπάντησηΔιαγραφή